مطالعات رسانه‌های نوین

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

اخبار و اعلانات

اطلاعات آماری نشریه

داوران فصلنامه در سال 1399

داوران فصلنامه در سال 1400

داوران فصلنامه در سال 1401

اینترنت، خانواده شبکه ای و زمان خانواده؛ تأثیر تکنولوژی های نوین ارتباطی بر روابط خانوادگی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 بخش جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد جامعه شناسی از دانشگاه شیراز

چکیده

به‌موازات مسائل عمیق و متعددی که نهاد خانوادهرا در ایران با چالش مواجه کرده است، نفوذ اینترنت و تکنولوژی‌های نوین ارتباطی در این نهاد این مسائل و چالش‌ها را پیچیده‌تر و مبهم‌تر کرده است؛ چالش‌هایی که تا حدی ریشه در دگرگونی روابط خانوادگی در ایران دارد. این تحقیق پیمایشی با هدف مطالعه رابطه استفاده از تکنولوژی‌های نوین ارتباطی بر روابط خانوادگی انجام‌شده است. جامعه آماری این مطالعه، دانش‌آموزان دبیرستانی شهر شیراز از تمامی مناطق ده‌گانه بوده‌اند که با تکنیک نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب، تعداد 400 نفر از آنان به‌عنوان افراد نمونه انتخاب و به پرسشنامه پاسخ داده‌اند. چارچوب نظری این مطالعه ترکیبی ازنظریه‌های "خانواده شبکه‌ای" و "مرزهای خانواده" بوده است. یکی از نوآوری‌های این تحقیق استفاده از دو متغیر میانجی به نام‌های زمان خانواده و خانواده شبکه‌ای می‌باشد که از چارچوب نظریِ تحقیق گرفته‌شده است. در نهایت نتایج این تحقیق حاکی از این است که هیچ‌گونه ارتباط مستقیم و معناداری بین نوع و میزان استفاده از تکنولوژی‌های نوین ارتباطی با روابط خانوادگی وجود ندارد، بلکه این ارتباط از مسیر متغیرهای میانجی یعنی زمان خانواده و خانواده شبکه‌ای محقق می‌شود. متغیرهای زمان خانوادگی و خانواده شبکه‌ای به ترتیب با بتای 473/0 و 273/0 تأثیری مثبت بر روابط خانوادگی داشته‌اند و به‌طورکلی قادر به تبیین 30 درصد از واریانس متغیر روابط خانوادگی بوده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Internet, Networked Family and Family Time: Howe new communication technologies Influence family relations?

نویسندگان [English]

  • Mohammad Taghi Abbasi Shavazi 1
  • Parvin Abbasi Atashgah 2

1 Sociology Department, Social Sciences Faculty, Shiraz University, Shiraz, Iran

2 MA. in Sociology, Sociology Department, Shiraz University

چکیده [English]

Along with different and deep problems that the contemporary family has challenged in Iran, Internet penetration and use of modern communication technologies in the family have made these problems and challenges more complex and obscure. The challenges which are to some extent rooted in the transformation of family relations in Iran. This research was conducted to study the relationship between the use of modern communication technologies and family relations.The study population was Shiraz high school students from all 10 city regions. Using classified random sampling method, 400 students were selected and responded to the questionnaire. The theoretical framework of this study is a combination of the "networked family" and the "family boundaries" theories. One of the innovations in this research is the use of two mediating variables called family time and family network, which has been inspired by the theoretical framework. Generally, the results of this research indicate that there is no direct relationship between the type and extent of the use of new technologies of communication with family relations, but this relationship is realized through the path of mediating variables, namely, the time of family and family network. Finally, Family time and family network variables have a positive effect on family relationships, with a beta of 0.473 and 0.273, and in general they are able to explain 30% of the family relationship variable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "networked family"
  • "family time"
  • "new communication technology"
  • "family relations"
مراجع
-        ابوالقاسمی، محمود؛ نوروزی، عباس علی و طالب‌زاده نوبریان، محسن (1392). «تأثیر اینترنت بر ارزش‌های خانواده: از منظر هویت دینی و ملی»، مجله مطالعات ملی، شماره 55.
-        احمدزاده کرمانی، روح‌الله و قاسمی، طیبه. (1392). «بررسی نقش اینترنت بر ارزش‌های خانواده (مورد مطالعه: جوانان منطقه 15 تهران)»، مجله مطالعات رسانه‌ای، سال هشتم، شماره 23.
-        اصغر پور ماسوله، احمدرضا و محمدی کلاته میر اسماعیل، نرجس (1393). «مصرف رسانه و تأثیر آن بر روابط با اعضای خانواده در میان دانشجویان». کنفرانس جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی، سال سوم، شمارۀ اول.
-        آزاد ارمکی، تقی، شریفی ساعی، محمدحسین؛ ایثاری، مریم و طالبی، سحر. (1391). «هم خانگی پیدایش شکل‌های جدید خانواده در تهران»، دو فصلنامه جامعه پژوهی فرهنگی، شماره 1.
-        آزاد ارمکی، تقی (1393). جامعه‌شناسی خانواده ایرانی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
-        آقا بابایی، عزیز الله؛ باقری، سهیلا و باقری، محبوبه (۱۳۹۱). اینترنت و روابط خانوادگی، نخستین کنگره ملی فضای مجازی و آسیب‌های اجتماعی نوپدید، تهران: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی.
-        باستانی، سوسن، صالحی هیکویی، مریم. (1386). «سرمایه اجتماعی شبکه و جنسیت: بررسی ویژگی‌های ساختی، تعاملی و کارکردی شبکه اجتماعی زنان و مردان در تهران». نامه علوم اجتماعی، شماره 30.
-        ثنایی، باقر. (1379). «آسیب‌شناسی خانواده». نشریۀ  پژوهشی تربیتی، سال اول، شماره 3،.
-        جوادی، علی‌محمد و زنجانی زاده اعزازی، هما. (1384). «بررسی تأثیر اینترنت بر ارزش‌های خانواده در بین دانش‌آموزان دبیرستانی ناحیه 3 مشهد (در سال 82-83)»، مجله جامعه‌شناسی ایران، شماره 22.
-        چلبی، مسعود. (1390). تحلیل اجتماعی در فضای کنش. چاپ دوم، تهران: نشر نی.
-        حسین ثابت، فریده؛ جهانگرد، زهرا؛ معتمدی، عبدالله. (1395). «رابطه بین هوش هیجانی، سبک‌های دلبستگی و همبستگی خانوادگی با استفاده از فیس‌بوک در کاربران»، فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، سال دوم، شماره 6.
-        خسروی، زهره و علیزاده صحرائی، ام هانی. (1390). «رابطه اعتیاد به اینترنت با عملکرد خانواده و سلامت روان در دانش‌آموزان»، مجله مطالعات روانشناسی تربیتی، شماره 14.
-        رضایی، مریم. (1391). «نقش رسانه در تغییرات فرهنگی خانوارها»، مجله فرهنگ مردم ایران، شماره 31.
-        ساروخانی، باقر و صداقتی فرد، مجتبی. (1388). «شکاف نسلی در خانواده ایرانی؛ دیدگاه‌ها و بینش‌ها»، پژوهشنامه علوم اجتماعی، سال سوم، شماره چهارم.
-        ساروخانی، باقر. (1389).مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی خانواده، چاپ دوازدهم، تهران: انتشارات سروش.
-        سازمان ثبت‌احوال کشور، میزان طلاق در ایران، https://www.sabteahval.ir/Default.aspx?tabid=4773، تاریخ بازدید 5/11/95.
-        سعدی پور، اسماعیل. (۱۳۹۲). بررسی اثرات اینترنت بر خانواده‌های دارای فرزند نوجوان، فصلنامه پژوهش‌های اجتماعی، سال بیستم، شماره ۴.
-        صبوری خسروشاهی، حبیب. (1386). بررسی آسیب‌های اجتماعی اینترنت، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
-        ضیایی پرور، حمید؛ عقیلی، سید وحید. (1388). «بررسی نفوذ شبکه‌های اجتماعی مجازی در میان کاربران ایرانی»، مجله رسانه، شماره 80.
-        عباسی شوازی، محمدتقی و همایون، پوریا (1395). «اینترنت، جوانان و پیوندهای اجتماعی: مطالعه رابطه اینترنت، شبکه گفتگوی مرکزی و پیوندهای اجتماعی جوانان دانشجو». مجله جهانی رسانه، شماره 21.
-        عدلی پور، صمد، سپهری، آسیه و علی زاده، محمدحسین. (1392). «شبکه اجتماعی فیس‌بوک و روابط خانوادگی کاربران جوان ایرانی»، مجله رسانه و خانواده، سال دوم و سوم، شماره 8 و 9.
-        فاضلی، نعمت‌الله. (1385). «دیجیتالی شدن به سبک ایرانی و ایرانی شدن به سبک دیجیتال»، مجله رسانه، سال هفدهم، شماره سوم.
-        فروتن، یعقوب. (1392). «چالش‌های خانواده معاصر و نوگرایی با تأکید بر طلاق در فرایند گذار جمعیتی»، فصلنامه مسائل اجتماعی ایران، سال چهارم، شماره 2.
-        فلاحی، علی و خلج، نسیم. (۱۳۹۳). «بررسی ابعاد مختلف استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی در نهاد خانواده»، دومین کنفرانس ملی جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی، تهران، موسسه اطلاع‌رسانی نارکیش.
-        کفاشی، مجید (1388) «تأثیر اینترنت بر ارزش‌های خانواده»، فصلنامه پژوهش اجتماعی، سال دوم، شماره سوم.
-        گروسی، سعیده؛ آدینه زاد، راحله. (1389). «بررسی رابطه عوامل اجتماعی با تعارض نقش‌های شغلی و خانوادگی در بین زنان شاغل شهر کرمان»، مجله علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، شماره 15.
-        محمد پور، سارا و آزادی نژاد، محمدرضا. (1392). «بررسی تأثیر رسانه‌های الکترونیکی (اینترنت) در ایجاد شکاف بین فرزندان و والدین تهرانی»، مجله مطالعات رسانه‌ای، سال هشتم، شماره بیست و دوم.
-        محمدی سیف، معصومه. (1392) «شبکه‌های ماهواره‌ای و تغییر در کارکردهای خانواده»، مجله رسانه و خانواده، سال دوم، شماره 7.
-        ملکیان، نازنین؛ میرزاخانیان، آنی، هاشمی زاده، سید رضا. (1392). «بررسی رابطه استفاده از پیام کوتاه با ارتباطات میان فردی جوانان (مورد مطالعه دانشجویان دانشگاه آزاد بندرعباس)»، مجله مطالعات رسانه‌ای، دوره 8، 2.
-        مهدی زاده، سید محمد؛ ابراهیمی، سعید (1393). «نقش رسانه‌های جدید در روابط اجتماعی دانشجویان با تأکید بر اینترنت (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه تهران)»، فصلنامه مطالعات رسانه‌ای، دوره 9، شماره 1.
-        نوری قمشه، فرزانه. (1393). «بررسی تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر روابط خانوادگی دانشجویان مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه‌های پیام نور استان کرمانشاه»، کنفرانس بین‌المللی اقتصاد، حسابداری، مدیریت و علوم اجتماعی، کشور لهستان.
-        Bellou, A. (2013). “The impact of Internet diffusion on marriage rates: evidence from the broadband market”. Journal of Population Economics, 28(2), 265-297. ‌
-        Clayton, R. B., Nagurney, A., & Smith, J. R. (2013). “Cheating, breakup, and divorce: is Facebook use to blame? Cyberpsychology”, Behavior, and Social Networking, 16(10),717-720.‌
-        Coyne, S. M., Padilla-Walker, L. M., Fraser, A. M., Fellows, K., & Day, R. D. (2014). “Media Time= Family Time Positive Media Use in Families with Adolescents”. Journal of Adolescent Research, 29(5), 663-688. ‌
-        Devitt, K., & Roker, D. (2009). “The role of mobile phones in family communication”. Children & Society, 23(3), 189-202.
-        Gunuc, S., & Dogan, A. (2013). “The relationships between Turkish adolescents’ Internet addiction, their perceived social support and family activities”. Computers in Human Behavior, 29(6), 2197-2207.
-        Hertlein, K. M. (2012). “Digital dwelling: Technology in couple and family relationships”. Family Relations, 61(3), 374-387.‌
-        Howard, P. E., Rainie, L., & Jones, S. T. E. V. E. (2001). “Days and nights on the Internet”. American Behavioral Scientist, 45(3), 383-404.
-        Jackson, L. A., Von Eye, A., Barbatsis, G., Biocca, F., Zhao, Y., & Fitzgerald, H. E. (2003). “Internet attitudes and Internet use: Some surprising findings from the HomeNetToo project”. International Journal of Human-Computer Studies, 59(3), 355-382.
-        Kendall, T. D. (2011). “The relationship between Internet access and divorce rate”. Journal of family and economic issues, 32(3), 449-460.‌
-        Kennedy, T. L., Smith, A., Wells, A. T., & Wellman, B. (2008). Networked families. Pew Internet & American Life Project, 1-44. ‌
-        Lanigan, J. D., Bold, M., & Chenoweth, L. (2009). “Computers in the family context: Perceived impact on family time and relationships”. Family Science Review, 14(1), 16-32.
-        Lee, S. J., & Chae, Y. G. (2007). “Children's Internet use in a family context: Influence on family relationships and parental mediation”. CyberPsychology & Behavior, 10(5), pp: 640-644
-        Lewis, A. J., Knight, T., Germanov, G., Benstead, M. L., Joseph, C. I., & Poole, L. (2015). “The impact on family functioning of social media use by depressed adolescents: a qualitative analysis of the family options study”. Frontiers in psychiatry, 6. ‌131
-        Ling-yan, L., Deng-HUA, & Ran, T. (2007). “Family function of adolescents with excessive internet usage”. chineese mental health journal,21(12), 837-840.
-        Livingstone, S., Mascheroni, G. & Staksrud, E. (2018) “European Research on Children’s Internet Use: Assessing the Past and Anticipating the Future”. New Media & Society, 20(3), 1103-1122.
-        Marsh, J., Hannon, P., Lewis, M. & Ritchie, L. (2017) “Young children’s initiation into family literacy practices in the digital age”. Journal of Early Childhood Research, 15(1) 47-60.
-        Mesch, G. S. (2003). “The family and the Internet: The Israeli case”. Social Science Quarterly, 84(4), 1038-1050. ‌
-        Mesch, G. S. (2006). “Family characteristics and intergenerational conflicts over the Internet”. Information, Communication & Society, 9(4), 473-495
-        Mesch, G. S. (2006). “Family relations and the Internet: Exploring a family boundaries approach”. The Journal of Family Communication, 6(2), pp: 119-138.
-        Rainie, L., & Wellman, B. (2012). Networked: The new social operating system. Mit Press
-        Roberts, J. A., & David, M. E. (2016). “My life has become a major distraction from my cell phone: Partner phubbing and relationship satisfaction among romantic partners”. Computers in Human Behavior, 54, 134-141.
-        Sohrabi-Haghighat, M. H. (2011). New media and social-political change in Iran. Online Journal of the Virtual Middle East, 5.
-        Turow, J., & Nir, L. (2003). “The Internet and Family: The Views of Parents and Youngsters”. The Wired Homestead: An MIT Press Sourcebook on the Internet and the Family, 161-206.
-        Williams, A. L., & Merten, M. J. (2011). “IFamily: Internet and social media technology in the family context”. Family and Consumer Sciences Research Journal, 40(2), 150-170. ‌
-        Yardi, S., & Bruckman, A. (2011). “Social and technical challenges in parenting teens' social media use”. In Proceedings of the SIGCHI Conference on Human Factors in Computing Systems. 3237-3246.
مطالعات رسانه‌های نوین
دوره 4، شماره 14
مرداد 1397
صفحه 33-65
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار