نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 گروه روزنامه نگاری، رشته مدیریت رسانه،دانشکده علوم ارتباطات علامه طبابایی، تهران،ایران

2 کارشناس ارشد علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه علوم تحقیقات اردبیل-ایران

3 استادیار دانشگاه فرهنگیان اردبیل-ایران

چکیده

امروزه محتوای دینی فراوانی در فضای اینترنت منتشرشده و مخاطب نیز بنا بر سبک مصرف رسانه‌ای خود آن‌ها را مصرف می‌کند لذا این تحقیق باهدف مطالعه مؤلفه‌های گوناگون برگرفته از مفاهیم رویکرد مخاطب فعال و نظریه استفاده و خشنودی بر مصرف محتوای دینی انجام‌شده است. این پژوهش به لحاظ روش، پیمایشی و ابزار جمع‌آوری اطلاعات آن پرسشنامه بوده که میانگین ضریب پایایی شاخص‌های آن نیز طبق آلفای کرونباخ 76/0 برآورد گردید. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 384 برآورد و اطلاعات مورد نیاز از 385 نفر با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای جمع‌آوری شد. یافته‌های این تحقیق نشان داد که مؤلفه‌های پاسخ‌دهی به سؤالات، رفع شبهات، کیفیت تربیت خانوادگی، دسترسی آسان به رسانه‌ها و ارتقای آگاهی با میزان مصرف محتوای دینی رابطه مستقیم و معناداری دارند که دراین‌بین بر اساس تحلیل رگرسیونی مؤلفه‌های دسترسی آسان و ارتقای آگاهی به ترتیب بیشترین قدرت پیش‌بینی متغیر وابسته را داشته‌اند. مصرف فردی محتوای دینی در رسانه‌های برخط اینترنتی نیازمند تولید هدفمند و به‌دوراز سطحی‌نگری چنین محتوایی به همراه افزایش سطح دسترسی به رسانه‌های برخط اینترنتی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Study of components associated with the use religious content of online media by an active audience (Case study of youth in Tehran -2017)

نویسندگان [English]

  • saeid ghanbary 1
  • Soodeh Javadi 2
  • davood abdollahi 3

1 Master's degree in Media management, Faculty of Communication, Allameh Tabatabaei University_Tehran_Iran

2 Master of Science in social sciences, Research Faculty of Ardebil_Ardebil_Iran

3 PhD in sociology of Isfahan University, professor assistant, university of Ardebil_Ardebil_Iran

چکیده [English]

Target: Since today, religious content has been widely disseminated on the Internet, and the audience is using it according to the style of their media consumption, this study aimed at studying has been various components on the consumption of religious content based on the concepts of active audience approach and the theory of Uses and Gratification.
Method: This research was a questionnaire in terms of method, survey and data gathering tool. The mean reliability coefficient of its indices was estimated as 0.76 according to Cronbach's alpha. The sample size was estimated based on Cochran formula 384 and the required information was collected from 385 people by cluster sampling.
Findings: The findings of this research showed that there are a direct and significant relationship between the components of answering questions, eliminating doubts, quality of family education, easy access to the media and raising awareness with the amount of religious content consuming. In this regard, based on regression analysis, the components of easy access and awareness raising Arrangements have the most predictive power of the dependent variable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious content
  • online media
  • media consumption
  • internet
  • active audience
  • Uses and Gratification
-        ببی، ارل. (1392). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی. ترجمه: رضا فاضل، جلد دوم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
-        بخشی؛ حامد؛ صباغ اسماعیلی؛ رعنا. (۱۳۹۴). «نقش خانواده در تربیت دینی فرزندان». کنفرانس سراسری دانش و فناوری علوم تربیتی مطالعات اجتماعی و روانشناسی ایران. تهران.
-        بنی فاطمه، حسین؛ آقایاری هیر، توکل؛ محمدپور، داریوش. (1396). «بررسی رابطه بین میزان و نوع استفاده از اینترنت و انزوای اجتماعی در میان کاربران 15 - 29 ساله کافی‌نت‌های شهر تبریز». مطالعات جامعه‌شناختی شهری. دوره 8، شماره 25، صص 63-90.
-        تاجبخش، غلامحسین؛ موسوی، علی. (1393). «بررسی عوامل مؤثر بر آگاهی و نگرش دینی (موردمطالعه: دانش آموزان مقطع متوسطه شهر سوسنگرد)». فصلنامه توسعه اجتماعی. دوره3، صص 119-144.
-        جوادی آملی، عبدالله. (1372). دین‌شناسی. قم: انتشارات اسلامی.
-        جوادی یگانه، محمدرضا؛ کلانتری، عبدالحسین؛ عزیزی، جلیل. (1385). «رسانه دینی، مخاطب دیندار و رضایت نسبی؛ بررسی رابطه دین‌داری مخاطبین و برآورده شدن انتظارات دینی رسانه‌ای آنان». مجله جهانی رسانه. دوره 1، شماره 1. صص 1-16.
-        حاجی‌هاشمی، مرضیه. (1388). «مقایسه تأثیر پیام دینی وسایل ارتباط‌جمعی و ارتباطات سنتی بر مخاطبان از دیدگاه مردم شهر قم». پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته علوم ارتباطات. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
-        درویشی، غلامرضا. (1390). مهارت هفتم؛ اینترنت و پست الکترونیک. تهران: اتحاد.
-        راودراد، اعظم. (1388). «نقش برنامه‌های دینی و غیردینی تلویزیون در افزایش یا کاهش دین‌داری». فصلنامه تحقیقات فرهنگی. شماره 6، صص 49-78.
-        روشندل‌اربطانی، طاهر؛ لبافی، سمیه؛ جلالی‌پور، مهدیه. (1393). «تبیین نوع نگرش مخاطب نسبت به محتوای رسانه دینی (صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران)؛ مطالعه موردی: شهر اصفهان». دو فصلنامه علمی و پژوهشی دین و ارتباطات. دوره 21، شماره 45، صص 55-88.
-        سورین، ورنر؛ تانکارد، جیمز. (1386). نظریههای ارتباطات. ترجمه: علیرضا دهقان، چاپ چهارم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-        غیاثوند، احمد (1394). «مطالعه اینترنتی در بین مردم شهر تهران و عوامل مؤثر بر آن. فصلنامه مطالعات رسانه‌ها نوین. سال اول، شماره 2، صص 87-118.
-        کاستلز، مانوئل. (1380). عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ. مترجمان: احد علیقلیان و افشین خاکباز، تهران: طرح نو.
-        کاظمی‌پور، شهلا. (1380). «خواست و مصلحت مخاطبان و چگونگی برقرار کردن ارتباط منطقی بین آن‌ها». فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، شماره 26.
-        کریمی، حسین؛ قویمی، فرهاد. (1396). «نقش رسانه جمعی (تلویزیون) در آموزش مذهبی کودکان (مطالعه موردی: دانش‌آموزان 8 تا 12 سال شهر تهران)». ماهنامه پژوهش ملل. دوره 2، شماره 19، صص 111-123.
-        کلالی، حمید. (1385). «رابطه میزان استفاده از برنامه دینی رسانه‌ها و میزان تعلق دینی». پژوهش‌های ارتباطی، سال سیزدهم، شماره 48، صص 113-138.
-        کوثری، مسعود. (1386). «اینترنت، دین و فرهنگ مردم‌پسند». نامه صادق. سال چهاردهم، شماره 2، صص 5-24.
-        گنجی، احمد؛ ربیعی، محمد؛ رحمتی، آذین. (1395). «تأثیر محدودیت‌های اطلاعاتی بر کاربری اطلاعاتی اینترنت». چهارمین همایش ملی مدیران فناوری اطلاعات.تهران.
-        محسن زاده، محمدجواد. (1395). «نقش رسانه در محتوای دینی به شهروندان». دومین همایش ملی رسانه، ارتباطات و آموزش شهروندی. تهران.
-        محسنیان راد، مهدی؛ سپنجی، امیر عبدالرضا. (1389). «مخاطبان منفعل یا گزینشگر آن‌سوی رسانه‌ها؟ کنکاشی تطبیقی در متون و نظریه‌های ارتباطی». فصلنامه تحقیقات فرهنگی. دوره چهارم، شماره 1. صص 27-47.
-        مک‌کوایل، دنیس. (1380). مخاطبشناسی. ترجمه: مهدی منتظر قائم، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
-        مک‌کوایل، دنیس. (1388). درآمدی بر نظریه ارتباطات جمعی. ترجمه: پرویز اجلالی، چاپ سوم، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
-        معماریانی، زهره؛ حسن‌زاده، زهرا. (۱۳۹۱). «تأثیر اینترنت و ماهواره بر هویت دینی و ملی دانش‌آموزان مقطع متوسطه». نخستین کنگره ملی فضای مجازی و آسیب‌های اجتماعی نوپدید. تهران.
-        منتظر قائم، محمد؛ شاه قاسمی، احسان. (1387).«اینترنت و تغییر اجتماعی در ایران: نگاهی فرا تحلیلی با تأکید بر جوانان». مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره 9، شماره 3-4، صص 120-142.
-        مهدی‌زاده، سید محمد. (1393). نظریه‌های رسانه؛ اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی. تهران: همشهری.
-        مهدی‌زاده، سید محمد. (1391). «مصرف فرهنگی و رسانه‌ای و مخاطبان فعال». فصلنامه رسانه. دوره 23، شماره 4 - شماره پیاپی 89، صص 25-42.
-        نیکو، مینو. (1381). شناخت مخاطب تلویزیون با رویکرد استفاده و رضامندی. تهران: سروش.
-        ویندال، سون؛ سیگنایزر، بنو؛ اولسون، جین. (1387). کاربرد نظریه‌های ارتباطات. ترجمه: علیرضا دهقان، تهران: جامعه شناسان.
-        هرسیج، حسین؛ محموداوغلی، رضا؛ عیسی نژاد، امید؛ رهبر قاضی، محمود رضا. (۱۳۹۱). «بررسی تأثیرات مصرف رسانه‌ای بر هویت اجتماعی دانشجویان دانشگاه اصفهان». جامعه‌شناسی کاربردی. دوره 23، شماره 3، صص 75-92.
منابع اینترنتی
-        خبرگزاری ایلنا. (1396). «بیش از 80 درصد از جوانان ایرانی از اینترنت استفاده می‌کنند». خبرگزاری کار ایران (ایلنا). بازنشانی شده در: 3/3/1397 به نشانی: www.ilnanews.com.
-        شرکت مخابرات ایران. (1395). «ضریب نفوذ اینترنت در ایران به ۸۲ درصد رسید». شرکت مخابرات ایران. بازنشانی شده در: 3/4/1396 به نشانی: https://eportal.tci.ir.
-        مرکز آمار ایران. (1395). «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395». درگاه ملی آمار. بازنشانی شده در 3/4/1396 به نشانی: www.amar.org.ir.
-        مرکز فناوری اطلاعات وزارت ارشاد. (1396). «راهنمای ثبت رسانه‌های برخط». مرکز فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی. بازنشانی شده در 3/3/1396 به نشانی: http://www.saramad.ir/intro/index.htm
-        نشاط، نرگس. (1386). «آشنایی با جامعه اطلاعاتی»، همشهری آنلاین. بازنشانی شده در: 3/3/1397 به نشانی: http://www.hamshahrionline.ir/details/40839.
-        Rubin, A. (1993). "Audience activity and media use". Communication Monographs, 60, 88-105.
-        Dawson, L. (2005). "The Mediation of Religious Experience in Cyberspace". In M. Hojsgaard, & M. Warburg (Eds.), Religion and Cyberspace (pp. 15-37). London: Routledge.
-         Hoover, S; Schofield Clarc, L; Rainie, L. (2004). "Faith Online". Pew Internet & American Life Project. Washongton D.C.
-        Wharton. (2009). "A World Transformed: What Are the Top 30 Innovations of the Last 30 Years?" Wharton University.