نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی

2 کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی

چکیده

افزایش مصرف رسانه‌های نوین توجه پژوهشگران در خصوص رابطه این فناوری‌ها با ابعاد مختلف زندگی روزمره را به خود جلب کرده است. در این میان دیدگاه‌های متضادی در خصوص دلالت‌های فناوری‌های نوین رسانه‌ای در ارتباط با خانواده‌ها مطرح‌شده است. در جامعه ما نیز مصرف رو به رشد رسانه‌های نوین، زمینه‌ساز مطالعات قابل‌توجهی در خصوص تأثیر این رسانه‌ها بر خانواده‌ها شده است. ما در این مقاله، دیدگاه‌های مختلف مربوط به تأثیر رسانه‌های نوین بر خانواده را ذیل سه رویکرد آسیب‌شناختی؛ تأثیرات ایجابی؛ و پیچیدگی تأثیرات صورت‌بندی کرده‌ایم و بر همین اساس مقالات منتشرشده طی دهه اخیر (1395-1385) را مورد بررسی قرار داده‌ایم. روش تحقیق در این مقاله فرا تحلیل می‌باشد و مقالات در ابعاد مختلف رویکرد نظری، روش، متغیرهای تحقیق و یافته‌های تحقیق مورد بررسی قرار گرفتند. یافته‌ها نشان می‌دهد که در بیشتر این مقالات رویکرد آسیب‌شناختی حاکم بوده و رسانه‌های نوین، به‌عنوان رسانه‌هایی آسیب‌زا بازنمایی شده‌اند. همچنین علاوه بر بی‌توجهی به تأثیرات مثبت این رسانه‌ها، پیچیدگی تأثیرات رسانه‌های نوین و همچنین نقش متغیرها و عوامل میانجی و نقش خانواده‌ها در پذیرش یا عدم پذیرش این رسانه‌ها و کنترل تأثیرات آن‌ها نادیده گرفته‌شده است. بر همین اساس با نگاهی مبتنی بر جبرگرایی تکنولوژیک، تصویری منفعلانه از خانواده در مواجهه با این رسانه‌ها ترسیم‌شده است. در نهایت بر اساس این یافته‌ها پیشنهادهایی در خصوص به‌کارگیری نظریات موضوعی به‌ویژه نظریه‌های حوزه مطالعات خانواده، روش‌های ترکیبی، انجام مطالعات طولی و توجه جدی به مکانیزم‌های تأثیرگذاری و متغیرهای میانجی جهت فهم و تبیین بهتر رابطه متقابل رسانه‌های نوین و ابعاد مختلف خانواده ارائه‌شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Pathological Representation of New Media in Family Studies (a Meta-Analysis of Articles Regarding the Effect of New Media on Family)

نویسندگان [English]

  • Ali Janadleh 1
  • Maryam Rahnama 2

1 Social science faculty,Allameh Tabataba'i University,Tehran,Iran

2 Department of Social Science, Shahid Beheshti University

چکیده [English]

The increasing in the use of new media has attracted scholars’ attention to the relationship between those technologies and variant aspects of everyday life and a great number of contradictory perspectives have been postulated regarding implications of new media technologies in relation to families. In our society, the growing use of modern media has also led to significant studies of the impact of these media on families. In this study, we formulate diverse views on the effects of new media on families grounded in three approaches, namely pathological, positive effects and the complexity of effects approach, and consequently, published articles during last decade (2006-2016) were investigated. By utilizing meta-analysis as research method, the articles were scrutinized from various aspects such as theoretical approaches, methodology, research variables and findings. The findings indicated that those articles were mostly focused on pathological approach, and new media was represented as a harmful media. What is more, the complexity of new media effects, the role of variables and mediator factors as well as the role of families in acceptance or rejection of media, and controlling their effects have been overlooked. In this way, a passive image of family’s exposure to such media has been revealed. Ultimately, some suggestions on how to apply substantive theories, specifically in the field of family, mixed methods and longitudinal studies were offered. Moreover, paying serious attention to the influence mechanisms and mediator variables was accentuated in order to grasp the mutual relationship between new media and divergent facets of family.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "New Media"
  • "Family"
  • "Meta-Analysis"
  • " Complexity of Effects"
-        ابوالقاسمی، محمود؛ نوروزی، عباسعلی؛ طالب‌زاده نوبریان، محسن. (1392). «تأثیر اینترنت بر ارزش‌های خانواده از منظر هویت دینی و ملی». مطالعات ملی. دوره 14. شماره 13. صص 24-3.
-        احمدزاده کرمانی، روح‌الله؛ قاسمی، طیبه. (1392). «بررسی نقش اینترنت بر ارزش‌های خانواده (موردمطالعه: جوانان منطقه 15 تهران)». مطالعات رسانه‌ای. دوره 8. شماره 23. صص 64-51. زمستان.
-        ایسپا. (1397). «استفاده از تلگرام همچنان ادامه دارد»، بازنشانی شده در 14/9/1397 به نشانی
http://ispa.ir/Default/Details/fa/1978/ استفاده-از-تلگرام-همچنان-ادامه-دارد
-        برات دستجردی، نگین؛ عرفان، آرزو. (1391). «بررسی عوامل مؤثر در گرایش به ازدواج اینترنتی در بین دانشجویان (با رویکرد آسیب شناسانه به ازدواج اینترنتی)». رسانه و فرهنگ. شماره 4. صص 65-8. پاییز و زمستان.
-        بروجردی علوی، مهدخت؛ شمسی، آزاده. (1394). «نقش ماهواره در تغییر تصور ذهنی جوانان تهرانی از ازدواج». مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی. دوره 6. شماره 19. صص 287-263.
-        بلیکی، نورمن. (1396). طراحی پژوهش‌های اجتماعی. ترجمه: چاوشیان، تهران: نشر نی.
-        خالدی، اسد؛ مهدوی، سید محمدصادق؛ ساروخانی، باقر. (1395). «مطالعه جامعه‌شناختی رابطه بین فناوری‌های نوین ارتباطی و ارتباطات خانوادگی در شهر شیراز». پژوهش‌های ارتباطی. دوره 23. شماره 87. صص 91-65.
-        رحمانی، غلام عباس؛ وحیدا، فریدون؛ اسماعیلی، رضا. (1395). «بررسی تغییرات فرهنگی ناشی از استفاده از رسانه ماهواره در حوزه ارزش‌های خانواده». پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی. دوره 6. شماره 13. صص 32-1.
-        رشکیانی، مهدی. (1390). «بررسی اثرگذاری رسانه‌های تصویری بر نهاد خانواده». رسانه و خانواده. شماره 1. صص 136-113. زمستان.
-        زنجانی زاده، هما؛ جوادی، علی‌محمد. (1384). «بررسی تأثیر اینترنت بر ارزش‌های خانواده در بین دانش آموزان دبیرستانی ناحیه 3 مشهد». مجله جامعه‌شناسی ایران. دوره 6. شماره 2. صص 146-121. تابستان.
-        سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی. (1397). بازنشانی شده در 14/9/1397 به نشانی
https://opendata.cra.ir/Dashboard/ce0e0622-45de-4664-819a-8f6427d2f658?e=false&vo=viewonly
-        عدلی پور، صمد؛ سپهری، آسیه؛ علی زاده، محمدحسین. (1392). «شبکه اجتماعی فیس‌بوک و روابط خانوادگی کاربران جوان ایرانی». رسانه و خانواده. دوره 2 و 3. شماره 8 و 9. صص 93-71.
-        گلچین،مسعود؛ سخایی، ایوب؛ افشانی، علیرضا.(1391). « مطالعه میزان و نوع استفاده از شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان و مناسبات خانوادگی در بین شهروندان تهرانی ». مطالعات راهبردی زنان. دوره 14. شماره56. صص118-83. تابستان.
-        محسنی تبریزی، علیرضا؛ هاشمی، محمدرضا. (1390). «تأثیر اینترنت بر هویت اجتماعی دانش آموزان». مطالعات توسعه اجتماعی ایران. دوره 3. شماره 2. صص 179-157. بهار
-        محمد پور، دکتر سارا؛ آزادی نژاد، محمدرضا. (1392). «بررسی تأثیر رسانه‌های الکترونیکی اینترنت در ایجاد شکاف بین فرزندان و والدین تهرانی». مطالعات رسانه‌ای. دوره 8. شماره 22. صص 114-103. پاییز.
-        محمدی سیف، معصومه. (1392). «شبکه‌های ماهواره‌ای و تغییر در کارکرد خانواده». رسانه و خانواده. دوره 2. شماره 7. صص 96-59. تابستان.
-        محمدی سیف، معصومه؛ محمدی سیف، قاسم؛ نریمانی، سعید. (1393). «آسیب‌های اعتیاد به اینترنت در خانواده و انواع آن». رسانه و خانواده. شماره 10 و 11. صص 51-1. بهار و تابستان.
-        مزیدی شرف‌آبادی، محمدرضا؛ مرتضوی، محمود رضا؛ افشانی سید علیرضا. (1393). «مقایسه نگرش افراد مطلقه و متأهل پیرامون نقش ماهواره در انسجام خانواده».‌ جامعه‌شناسی مطالعات جوانان. شماره 13. صص 144-123. بهار.
-        ملک احمدی، حکیمه؛ عدلی پور، صمد؛ پیرنیا، زهرا. (1393). «آسیب‌شناسی آثار هرزه‌نگاری اینترنتی بر روابط جنسی زوج‌ها». رسانه و خانواده. شماره 10 و 11. صص 50-29. بهار و تابستان.
-        موحد، مجید؛ مردانی، مرضیه. (1392). «رسانه‌های جمعی و ساختار قدرت در خانواده». توسعه انسانی. دوره 7. شماره 4. صص 60-41. تابستان.
-        نعیمی، محمدرضا. (1390). «تأثیر تعامل خانواده و ماهواره در بروز پدیده طلاق (مطالعه موردی شهرستان گرگان)». جامعه‌شناسی مطالعات جوانان. دوره 1. شماره 1. صص 211-191. بهار.
-        نهاوندی، علی؛ رشکیانی، مهدی. (1390). «بررسی و تحلیل اثرگذاری سریال‌های شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان بر خانواده». رسانه و خانواده. شماره 1. صص 74-9. زمستان.
-        یاوری وثاق، مهدیه. (1391). «آسیب‌شناسی فرهنگی فن‌آوری‌های مدرن در خانواده و نقش رسانه‌های جمعی». رسانه و خانواده. دوره اول. شماره 4. صص 51-36. پاییز.
 
-       Amichai-Hamburger, Y., & Ben-Artzi, E. (2003). Loneliness and Internet use. Computers in human behavior, 19(1), 71-80.
-       Atewell, P.,& Battle, P. A. J. (1999). Home computers and school performance. The information society, 15(1), 1-10.
-       Barrera, M., Chassin, L., & Rogosch, F. (1993). Effects of social support and conflict on adolescent children of alcoholic and nonalcoholic fathers. Journal of personality and social psychology, 64(4), 602.
-       Berardo, F. (1998). Family privacy: Issues and concepts. Journal of Family Issues, 118, 4–19.
-       Bovill, Moria and Sonia M. Livingstone. 2001. “Bedroom Culture and the Privatisation of Media Use” [online]. London: LSE Research Online.
-       Bronfenbrenner, U. (1986). Ecology of the family as a context for human development: Research perspectives. Developmental psychology, 22(6), 723.
-       Bubolz, M. M., & Sontag, M. S. (2009). Human ecology theory. In Sourcebook of family theories and methods (pp. 419-450). Springer, Boston, MA.
-       Buckingham, D. (2013). After the death of childhood. John Wiley & Sons.
-       Carvalho, J., Francisco, R., & Relvas, A. P. (2015). Family functioning and information and communication technologies: How do they relate? A literature review. Computers in Human Behavior, 45, 99-108.
-       Collier, K. M., Coyne, S. M., Rasmussen, E. E., Hawkins, A. J., Padilla-Walker, L. M., Erickson, S. E., & Memmott-Elison, M. K. (2016). Does parental mediation of media influence child outcomes? A meta-analysis on media time, aggression, substance use, and sexual behavior. Developmental psychology, 52(5), 798.
-       Daly, K. J. (1996). Families and time: Keeping pace in a hurried culture. Thousand Oaks, CA: Sage.
-       DiMaggio, P., Hargittai, E., Neuman, W. R., & Robinson, J. P. (2001). Social implications of the Internet. Annual review of sociology, 27(1), 307-336.
-       Fikkers, K. M., Piotrowski, J. T., & Valkenburg, P. M. (2017). A matter of style? Exploring the effects of parental mediation styles on early adolescents’ media violence exposure and aggression. Computers in Human Behavior, 70, 407-415.
-       Fischer, C. S. (1992). America calling: A social history of the telephone to 1940. Univ of California Press.
-       Haddon, L. (2006). The contribution of domestication research to in-home computing and media consumption. The information society, 22(4), 195-203.
-       Haddon, L., & Mante-Meijer, E. (2016). Parental mediation of internet use: Evaluating family relationships. In Generational use of new media (pp. 31-48). Routledge.
-       Hampton, K. N., & Wellman, B. (1999). Examining community in the digital neighborhood: early results from Canada’s wired suburb. In Digital cities (pp. 194-208). Springer, Berlin, Heidelberg.
-       Hertlein, K. M. (2012). Digital dwelling: Technology in couple and family relationships. Family Relations, 61(3), 374-387.
-       Howard, P. E., Rainie, L., & Jones, S. (2001). Days and nights on the Internet: The impact of a diffusing technology. American Behavioral Scientist, 45(3), 383-404.
-       Hughes, Jr., R. & Hans, J. D. (2004). Understanding the effects of the Internet on family life. In Handbook of contemporary families (pp. 506-520). Thousand Oaks, CA: Sage.
-       Katz, J. E., & Aspden, P. (1997). A nation of strangers. Communications of the ACM, 40(12), 81–86.
-       Katz, J.E. and Rice, R. (2002) Social Consequences of Internet Use, Boston: MIT press.
-       Kiesler, S., Zdaniuk, B., Lundmark, V., & Kraut, R. (2000). Troubles with the Internet: The dynamics of help at home. Human-computer interaction, 15(4), 323-351.
-       Kildare, C. A., & Middlemiss, W. (2017). Impact of parents mobile device use on parent-child interaction: A literature review. Computers in Human Behavior, 75, 579-593.
-       Kraut, R., Kiesler, S., Boneva, B., Cummings, J., Helgeson, V., & Crawford, A. (2002). Internet paradox revisited. Journal of social issues, 58(1), 49-74.
-       Kraut, R., Mukhopadhyay, T., Szczypula, J., Kiesler, S., & Scherlis, B. (1999). Information and communication: Alternative uses of the Internet in households. Information Systems Research, 10(4), 287-303.
-       Kraut, R., Patterson, M., Lundmark, V., Kiesler, S., Mukiphadhyay, T., & Scherlis, W. (1998) ‘Internet Paradox: A Social Technology that Reduces Social Involvement and Psychological Well Being?’, American Psychologist 53: 1011-1031.
-       Lenhart, A., Madden, M., & Hitlin, P. (2005). Teens and technology.Washington, DC: Pew and American Life Project.
-       Lenhart, A., Rainie, L., & Lewis, O. (2001). Teenage life online: The rise of the instant-message generation and the Internet's impact on friendships and family relationships.
-       Livingstone, S., & Bober, M. (2004). UK children go online. London: London School of Economics.
-       Lynd, R. S., & Lynd, H. M. (1929). Middletown. New York: Harcourt Brace Jovanovich.
-       McGrath, S. (2012). The impact of new media technologies on social interaction in the household. Electronic Culture and Social Change.
-       Mesch, G. S. (2003). The family and the Internet: The Israeli case. Social Science Quarterly, 84(4), 1038-1050.
-       Mesch, G. S. (2006). Family characteristics and intergenerational conflicts over the Internet. Information, Communication & Society, 9(4), 473-495.
-       Mesch, G. S. (2006). Family relations and the Internet: Exploring a family boundaries approach. The Journal of Family Communication, 6(2), 119-138.
-       Morrison, M., & Krugman, D. M. (2001). A look at mass and computer mediated technologies: Understanding the roles of television and computers in the home. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 45(1), 135-161.
-       Newzoo. (2018). Top 50 Countries/Markets by Smartphone Users and Penetration, Retrieved 2018-12-05 at https://newzoo.com/insights/rankings/top-50-countries-by-smartphone-penetration-and-users/
-       Ogburn, W. F., & Nimkoff, M. F. (1955). Technology and the changing family. Boston: Houghton Mifflin.
-       Orlean s, M., & Laney, M. C., (2000). Early adolescent social networks and computer use. Social Science Computer Review, 18, 56-72.
-       Padilla‐Walker, L. M., Coyne, S. M., & Fraser, A. M. (2012). Getting a high‐speed family connection: associations between family media use and family connection. Family Relations, 61(3), 426-440.
-       Pasquier, D., Buzzi, C., d'Haenens, L., & Sjöberg, U. (1998). Family lifestyles and media use patterns: An analysis of domestic media among Flemish, French, Italian and Swedish children and teenagers. European Journal of Communication, 13(4), 503-519.
-       Plowman, L., McPake, J., & Stephen, C. (2008). Just picking it up? Young children learning with technology at home. Cambridge Journal of Education, 38(3), 303-319.
-       Rheingold, H. (1993). The virtual community: Homesteading on the electronic frontier. Reading, MA: Addison Wesley.
-       Salaff, J. W. (2002). Where home is the office: The new form of flexible work. In The Internet in everyday life (pp. 464–495). Oxford, England: Blackwell.
-       Silverstone, R., & Haddon, L. (1996). Design and Domestication of Information and Communication Technologies: Technical change and everyday life. In Communication by Design: The Politics of Information and Communication Technologie(pp.44-74). Oxford: Oxford University Press.
-       Smetana, J. G. (1988). Adolescents' and parents' conceptions of parental authority. Child development, 321-335.
-       Stoll, C. (1995). Silicon snake oil. New York: Doubleday.
-       Subrahmanyam, K., Greenfield, P., Kraut, R. and Gross, E. (2001) ‘The Impact of Computer Use on Children’s and Adolescents’ Development’, Applied Developmental Psychology. 22: 7-30.
-       Venkatesh, A. & Vitalari, N. (1985). “Households and technology: The Case of Home Computers-Some Conceptual and Theoretical Issues.” in Marketing to the Changing Household (pp. 187-203). Ballinger Publishing.
-       Villegas, A. (2013). The influence of technology on family dynamics. Proceedings of the New York State Communication Association, 2012(1), 10.
-       Wellman, B., Haase, A. Q., Witte, J., & Hampton, K. (2001). Does the Internet increase, decrease, or supplement social capital? Social networks, participation, and community commitment. American behavioral scientist, 45(3), 436-455.
-       Yoon, K. (2006). Local sociality in young people’s mobile communications: A Korean case study. Childhood, 13(2), 155-174.