هادی خانیکی؛ علی احمدی
چکیده
بحرانها جزء جداییناپذیر زندگی اجتماعی بهشمار میروند و روزبهروز برتعداد و تنوع آنها افزوده میشود. رسانههای اجتماعی بهدلیل قابلیتهای گسترده در جذب مخاطب و توانایی شکلدهی به افکار عمومی نقش مهمی در پیشگیری و مدیریت بحرانها دارند بهنحویکه با توجه به کارکردهای متعددشان، میتوانند بهعنوان یکی از ارکان اصلی مدیریت ...
بیشتر
بحرانها جزء جداییناپذیر زندگی اجتماعی بهشمار میروند و روزبهروز برتعداد و تنوع آنها افزوده میشود. رسانههای اجتماعی بهدلیل قابلیتهای گسترده در جذب مخاطب و توانایی شکلدهی به افکار عمومی نقش مهمی در پیشگیری و مدیریت بحرانها دارند بهنحویکه با توجه به کارکردهای متعددشان، میتوانند بهعنوان یکی از ارکان اصلی مدیریت بحران محسوب شوند. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل مضمون در بازه زمانی اسفندماه ۹۸ تا شهریورماه ۹۹ باهدف بازنمایی اخبار ویروس کووید 19 در رسانههای اجتماعی ایرانیان، به تحلیل بیشترین مطالب منتشرشده و نیز پر بازدیدترین پستهای کانالهای تلگرامی مرتبط با شیوع کرونا پرداخته است. بر اساس یافتههای پژوهش با کاهش شدت انتشار مطالب مرتبط با کرونا، از میزان اهمیت پستهای مرتبط با قرنطینه، فاصلهگذاری اجتماعی و اقدامات دولت برای مدیریت بحران در کانالهای تلگرامی کاسته شده و حساسیت و توجه مردم به اعمال محدودیتهای کرونایی در بازه زمانی موردبررسی کاهش یافته است که این امر عاملی اصلی تشدید بحران کرونا در جامعه در بازه زمانی موردمطالعه بوده است.
هادی خانیکی؛ امیر یزدیان
چکیده
اولین مطالعات در حوزۀ دین و رسانه را میتوان در دهههای 70 و 80 میلادی پیگیری کرد. اما تا قبل از دهۀ 90 میلادی این حوزۀ مطالعاتی بهطور جدی در کانون توجه اندیشمندان قرار نگرفته بود. تأثیرپذیری مطالعات رسانه از مطالعات فرهنگی و دینگریزی به عنوان خصلت مهم ادبیات مطالعات فرهنگی یکی از عوامل مهم دوری دین از فضای مطالعات رسانه در آن سالها ...
بیشتر
اولین مطالعات در حوزۀ دین و رسانه را میتوان در دهههای 70 و 80 میلادی پیگیری کرد. اما تا قبل از دهۀ 90 میلادی این حوزۀ مطالعاتی بهطور جدی در کانون توجه اندیشمندان قرار نگرفته بود. تأثیرپذیری مطالعات رسانه از مطالعات فرهنگی و دینگریزی به عنوان خصلت مهم ادبیات مطالعات فرهنگی یکی از عوامل مهم دوری دین از فضای مطالعات رسانه در آن سالها بود. همچنین، اندیشمندان علوم دینی رسانههای جمعی را عامل تضعیف دین میدانستند و به همین خاطر، کمتر توجهی به مطالعات رسانه داشتند. با این حال، تأکید رویکردهای فرهنگی بر فرایندهای معناسازی در جامعه و اهمیت دین در مقام یکی از مهمترین مولفهها در فرایند معناسازی عاملیت انسانی موجب شد تا توجهات به سمت دین معطوف گردد. از همین روی، از دهۀ 90 میلادی شاهد رشد ادبیات حوزۀ مطالعاتی دین و رسانه هستیم. مطالعاتی که با تلاشهای اندیشمندانی چون کلیفورد گیرتز و جیمز کری آغاز شد و تا به امروز ادامه داشته و به واسطۀ نفوذ گستردۀ رسانههای نوین و ویژگیهای منحصربفرد آنها در سطح جامعه، افزایش نیز یافته است. بررسی عملکرد گروههای دینی، رویکرد مخاطبمحور، بررسی پوشش خبری دین، تحلیل محتوای مضامین دینی، سیاستگذاری و تحلیل محتوای انتقادی از جمله عرصههای مطالعاتی حوزۀ دین و رسانه در این سالها بودهاند. اما، مهمترین رویکردهای این عرصۀ مطالعاتی نوظهور را میتوان در «جبرگرایی تکنولوژیک» مارشال مکلوهان، «رسانهای شدن دین» استیگ هاروارد، «وساطت معنا» استوارت هوور، «وساطت گونههای مقدس» جی. لینچ و «ساخت اجتماعی دینی فنآوری» هیدی کمبل جستجو کرد.
مریم مقیمی؛ هادی خانیکی؛ سید علی اصغر سلطانی
چکیده
مقاله پیشرو با هدف تحلیل گفتمان انتقادی نفرتپراکنی زنان علیه زنان در صفحات کاربران زن در شبکه اینستاگرام به نگارش درآمده است. بر این اساس با رجوع به آراء گلیردونه در زمینه مقابله با نفرتپراکنی اینترنتی، به تحلیل گفتمان انتقادی صفحات چهار کاربر زن فعال در حوزه زنان پرداخته شد. به این منظور با توجه به رهیافت تحلیل گفتمانی تئون ...
بیشتر
مقاله پیشرو با هدف تحلیل گفتمان انتقادی نفرتپراکنی زنان علیه زنان در صفحات کاربران زن در شبکه اینستاگرام به نگارش درآمده است. بر این اساس با رجوع به آراء گلیردونه در زمینه مقابله با نفرتپراکنی اینترنتی، به تحلیل گفتمان انتقادی صفحات چهار کاربر زن فعال در حوزه زنان پرداخته شد. به این منظور با توجه به رهیافت تحلیل گفتمانی تئون ای. وندایک، فرم کار ویژهای برای ثبت و استخراج اطلاعات از متن خبرهای انتخابشده در نظر گرفته شد. نتایج نشان میدهد که تحلیل و بررسی پستهای بررسیشده حاکی از سه نوع خشونت است: علیه تبعیض و نظام مردسالاری، علیه نهاد خانواده و نقش سنتی زنان و در نهایت رستگاری به سمت ارزشهای فمنیستی و مدرن از دریچه تخریب و علیه ارزشهای سنتی و تلاش برای شکستن قفس سنتها. در برآیند کلی مطالعه گفتمانی صفحات مورد بررسی، مشخص گردید که دال مرکزی مجموع پستهای مطالعهشده در نظم گفتمانی هویت زنانه «اجتماعی بودن» است. زن باید در جامعه حضور داشته باشد. حضور زن در جامعه منتج به آگاهی زنانه شده، برابری جنسیتی رخ خواهد داد. دالهای پیرامونی دیگری نیز چون «نفی جمعگرایی»، «روابط جنسی» و «برابری جنسیتی» منظومه گفتمانی کاربران زن را در نظم گفتمانی هویت زنانه تشکیل میدهند. این گفتمان، دیگریهایی را نیز برای خود متصور است که اغلب در قالب هویتهایی تحجر و نگاه مردسالارنه، ضدانسانیت، اختلالات جنسی، چندهمسری، تبعیض تاریخی و... نمایان میشوند.
هادی خانیکی؛ حسین کرمانی
چکیده
هدف ما در این مقاله تحلیل وضعیت کنش ارتباطی و حوزۀ عمومی در مکالمههای روزنامهنگاران ایرانی در تلگرام است. در واقع پرسش اصلی تحقیق این است که آیا مکالمههای روزنامهنگاران بهعنوان افرادی که عموماً مدعی تحقق جامعۀ مدنی شناخته میشوند، خود از ویژگیهای لازم برای شکلگیری حوزۀ عمومی و همچنین تقویت کنش ارتباطی- که ناظر به تفاهم ...
بیشتر
هدف ما در این مقاله تحلیل وضعیت کنش ارتباطی و حوزۀ عمومی در مکالمههای روزنامهنگاران ایرانی در تلگرام است. در واقع پرسش اصلی تحقیق این است که آیا مکالمههای روزنامهنگاران بهعنوان افرادی که عموماً مدعی تحقق جامعۀ مدنی شناخته میشوند، خود از ویژگیهای لازم برای شکلگیری حوزۀ عمومی و همچنین تقویت کنش ارتباطی- که ناظر به تفاهم است نه منفعت شخصی- برخوردار است یا خیر؟ برای پاسخ به این پرسش ایدۀ هابرماس دربارۀ حوزۀ عمومی و کنش ارتباطی را بهعنوان بستر نظری انتخاب کردیم. میدان تحقیق را مکالمات روزنامهنگاران ایرانی در گروه «پیشنهادات برای انجمن صنفی روزنامهنگاران استان تهران» که در تلگرام تشکیل شده بود انتخاب کردیم. برای نمونهگیری از اولین پیام آغاز کرده و تا حصول اشباع نظری ادامه دادیم. بر این اساس، 1117 پیام در این گروه کدگذاری و تحلیل شد. سپس با مثلثبندی روشهای مشاهدۀ مشارکتی در گروههای تلگرام، تحلیل مکالمه و تحلیل گفتمان انتقادی رسانههای اجتماعی، مکالمهها را تحلیل کردیم. ما با توجه به تفاوتهای مکالمه در گروههای تلگرام و مکالمه در دنیای واقعی، ابتدا این تفاوتها را شناسایی و تحلیل کرده، سپس مکالمات روزنامهنگاران ایرانی را تحلیل کردیم. در ادامه، یافتههای تحقیق نشان داد که باوجود برخی نشانهها دال بر کنش ارتباطی، آنچه که در این مکالمهها رخ میدهد فاصلۀ زیادی با شکلگیری یک حوزۀ عمومی خرد دارد. در واقع، در مکالمههای خصومتآمیز و چالشی، بسامد موارد مربوط به نقض حوزۀ عمومی زیاد دیده میشود که نشاندهنده ضرورت تلاش روزنامهنگاران ایرانی برای تقویت کنش ارتباطی و همچنین تحقق حوزۀ عمومی خرد در اجتماع خود دارد.
یوسف خجیر؛ هادی خانیکی
چکیده
این مقاله به شناسایی ظرفیتها و چالشهای شبکههای اجتماعی مجازی در توسعه جامعه مدنی ایران و نگرش کنشگران مدنی شهر تهران در مورد آنها پرداخته است. این پژوهش از نوع آمیخته و روش آن مصاحبه عمیق و پیمایش بوده است. جامعه آماری در بخش کیفی صاحبنظران دانشگاهی و فعالان مدنی و حزبی که از بین آنها 27 نفر با نمونهگیری هدفمند و در بخش کمی کنشگران ...
بیشتر
این مقاله به شناسایی ظرفیتها و چالشهای شبکههای اجتماعی مجازی در توسعه جامعه مدنی ایران و نگرش کنشگران مدنی شهر تهران در مورد آنها پرداخته است. این پژوهش از نوع آمیخته و روش آن مصاحبه عمیق و پیمایش بوده است. جامعه آماری در بخش کیفی صاحبنظران دانشگاهی و فعالان مدنی و حزبی که از بین آنها 27 نفر با نمونهگیری هدفمند و در بخش کمی کنشگران مدنی شهر تهران که از بین آنها 384 نفر به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدند. یافتهها نشان میدهد که صاحبنظران 16 ظرفیت و 12 چالش برای شبکههای اجتماعی در توسعه یا تضعیف جامعه مدنی مطرح کردهاند. کشف همسانی، امکان گفتگو، افشاگری، ایجاد حلقه ارتباطی، کاهش هزینه فعالیتهای مدنی، گرایش زیاد مردم به شبکهها، دسترسی آسان به شهروندان و دستهبندی نظرات آنان، آزادی در تبادل اطلاعات، دفاع از نهاد مدنی، معرفی رفتارهای نابهنجار مدنی، گستره پوشش، ارتباط دوسویه کنشگران، تقویت سرمایه اجتماعی، افزایش قدرت انتخاب از جمله ظرفیتها، اعتیاد مجازی، کلاهبرداری مجازی، غلبه حاشیه بر متن، نافرهیختگی، ضعف استفاده حرفهای، سیاست فیلترینگ، مطالبات مدنی کاذب، وجود روحیه نظارهگری کنترل و نظارت دولت، تسری مشکلات فضای مجازی بر جامعه مدنی، غلبه احساسات بر عقلانیت از جمله چالشهاست. از بین این موارد، کنشگران مدنی شهر تهران مهمترین ظرفیت شبکهها برای جامعه مدنی را گرایش زیاد مردم به شبکهها، دسترسی آسان به شهروندان و دستهبندی نظرات آنان و کاهش هزینه فعالیت-های مدنی و مهمترین چالش را ضعف استفاده حرفهای، سیاست فیلترینگ و انتشار مطالبات مدنی کاذب عنوان کردهاند.
سوسن باستانی؛ هادی خانیکی؛ سعید ارکانزاده یزدی
چکیده
بعد از انقلاب ارتباطات و اطلاعات و ظهور رسانههای نوین، انحصار رسانههای جریان اصلی از دست رفت و مردم با ابزارهای بسیار متنوعتری روبهرو شدند. پژوهش حاضر، به پیمایش مصرف و میزان اعتماد و رضایت و مشارکت رسانهای شهروندان تهرانی میپردازد که با ابزار پرسشنامه بسته در میان مناطق مختلف تهران انجامشده است. پیمایش نشان میدهد که ...
بیشتر
بعد از انقلاب ارتباطات و اطلاعات و ظهور رسانههای نوین، انحصار رسانههای جریان اصلی از دست رفت و مردم با ابزارهای بسیار متنوعتری روبهرو شدند. پژوهش حاضر، به پیمایش مصرف و میزان اعتماد و رضایت و مشارکت رسانهای شهروندان تهرانی میپردازد که با ابزار پرسشنامه بسته در میان مناطق مختلف تهران انجامشده است. پیمایش نشان میدهد که استفاده رسانههای جریان اصلی روزنامه، رادیو، تلویزیون و خبرگزاری در میان افرادی با ویژگیهای شخصی متفاوت چندان تفاوتی با هم ندارد اما افرادی با تحصیلات بالاتر یا سن پایینتر بهطور معنیداری متفاوت از دیگران رسانههای نوین را مصرف میکنند. همچنین پیمایش مشخص میکند که مصرف رسانههای نوین در میزان زمان مصرف رسانههای جریان اصلی اثرگذار بوده اما در میزان رضایت یا اعتماد یا اثرگذاری آنها چندان نقشی نداشته است.
حامد طالبیان؛ هادی خانیکی
چکیده
ابرپیوند در فضای وب پیوندی است از یک پایگاه به پایگاه دیگر که پایگاههای مختلف را در فضای مجازی به یکدیگر متصل میکند. با اتصال پایگاهها از طریق ابرپیوندها شبکهای تودرتو از منابع اطلاعاتی شکل میگیرد که وسعت آن به طور پیشفرض کل فضای وب را دربرمیگیرد. در این پژوهش تلاش کردم شبکة ابرپیوندی را مطالعه کنم که میان پایگاههای ...
بیشتر
ابرپیوند در فضای وب پیوندی است از یک پایگاه به پایگاه دیگر که پایگاههای مختلف را در فضای مجازی به یکدیگر متصل میکند. با اتصال پایگاهها از طریق ابرپیوندها شبکهای تودرتو از منابع اطلاعاتی شکل میگیرد که وسعت آن به طور پیشفرض کل فضای وب را دربرمیگیرد. در این پژوهش تلاش کردم شبکة ابرپیوندی را مطالعه کنم که میان پایگاههای معرفی شده در صفحة مشهور به فیلترینگ به نشانی اینترنتی Peyvandha.ir شکل میگیرد. هدفهای اصلی، مطالعة ساختار پیوند در این شبکه و نیز شناسایی گرهها یا همان پایگاههای کلیدی است. برای این منظور پس از مرور مبانی نظری دو رویکرد اصلی تحلیل پیوند در وبسنجی و تحلیل شبکة پیوند در حوزة تحلیل شبکههای اجتماعی، فهرست 2370 پایگاه بخش فرهنگی و مذهبی معرفی شده در صفحة فیلترینگ را در 5 بخش استخراج و به عنوان فهرست ورودی خزندة وب سوسیوبوت در نظر گرفتم. نتایج پژوهش نشان میدهد که در سطح کلان تنها 3 شبکة ابرپیوند با تراکم بسیار کم و دو پایگاه کلیدی در سطح خرد وجود دارد.
هادی خانیکی؛ محیا برکت
چکیده
بازیهای رایانهای ازجمله کالاهای پر تقاضای فرهنگی در جهان پیش رو جامعه ما به شمار میآیند، از این رو به لحاظ خلق، انتقال و توزیع ارزشهای فرهنگی نیز مورد توجه قرار گرفتهاند. این مقاله با توجه به همین ویژگی ارتباطی بازیهای رایانهای به مطالعه بازنمایی ایدئولوژیها و ارزشهای فرهنگی آنها پرداخته است. مطالعه موردی این تحقیق ...
بیشتر
بازیهای رایانهای ازجمله کالاهای پر تقاضای فرهنگی در جهان پیش رو جامعه ما به شمار میآیند، از این رو به لحاظ خلق، انتقال و توزیع ارزشهای فرهنگی نیز مورد توجه قرار گرفتهاند. این مقاله با توجه به همین ویژگی ارتباطی بازیهای رایانهای به مطالعه بازنمایی ایدئولوژیها و ارزشهای فرهنگی آنها پرداخته است. مطالعه موردی این تحقیق تحلیل نشانهشناسی سه بازی رایانهای "مدافعان کربلا"، "مقاومت"و "میر مهنا" است که با پشتیبانی سه نهاد رسمی عرضه شدهاند. هدف این مطالعه، چگونگی پردازش ایدئولوژیهای فرهنگی در محتوای بازی رایانهای از سوی بازیسازهای ایرانی است. روش تحقیق در این مطالعه روش کیفی، مبتنی بر نشانهشناسی است که در این باب از نظریههای رولان بارت برای تحلیل رمزگان فرهنگی و فیلیپ تاگ برای واکاوی نشانههای رسانه استفادهشده است. نتایج تحقیق که در دو سطح ماهیت رسانه و ایدئولوژیهای فرهنگی استخراج شدهاند نشاندهنده آناند که بازیهای رایانهای ایرانی از قابلیتهای خاص رسانه بازی مانند "تعاملی بودن" و "روایت سازی" توسط بازیکن استفاده نکردهاند. در بعد ایدئولوژیهای فرهنگی نیز نتایج تحقیق نشان میدهد که میان محتوای ایدئولوژیک بازیها و ایدئولوژیهای فرهنگی نهاد سازنده بازی ارتباط تنگاتنگی وجود دارد پس سیر روایی بازی مبتنی بر ارزشهای رسمی است.