نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه زبان انگلیسی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران
چکیده
در سال‌های اخیر ساخت و انتشار جوک‌های برخاسته از حوادث و موضوعات خوشایند و ناخوشایند جامعه (جوک‌های فاجعه) به یک پدیده اجتماعی در ایران تبدیل‌شده است. بی‌شک دلایل پیدایش، ماهیت، محتوا، و کارکردها و کژکارکردهای این گفتمان نیازمند بررسی از ابعاد مختلف جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی و بررسی فرهنگ‌عامه است. این پژوهش با تمرکز بر رویدادی اخیر، به بررسی محتوایی جوک‌های ساخته‌شده در خصوص حادثه سیلاب گسترده در فروردین‌ماه 1398 در ایران می‌پردازد. داده‌های پژوهش مشتمل بر بیش از 100 جوک است که از شبکه‌های اجتماعی در خصوص این حادثه گردآوری شد که با روش تحلیل محتوای کیفی کدگذاری و سپس مقوله‌بندی گردید. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که پدیده سیلاب منتهی به ساخت جوک‌هایی با مضامین سیاسی- انتقادی، اعتقادی-مذهبی، جنسیتی و منفعلانه گردیده است. به‌عبارتی‌دیگر، بخش اعظمی از این جوک‌ها خنثی نبوده، برگرفته از تجربه زیسته و پیش‌زمینه ذهنی مخاطب ایرانی هستند و دارای بار ارزشی سیاسی-اجتماعی و ایدئولوژیکی هستند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The Country Used to Be Hanging in the Air, It Is Now Floating on Water…: Thematic Analysis of Online Jokes Related to April 2019 Flash Flooding
نویسنده [English]
- SEYYEDEH FAHIMEH PARSAIYAN
Assistant Professor of English Department, Alzahra University, Tehran, Iran
چکیده [English]
In recent years, production and dissemination of jokes related to tragic and non-tragic events have turned into a social phenomenon. The reasons for the production, the nature, contents, functions, and repercussions of such a discourse definitely need in-depth sociological and anthropological analysis and scrutiny; among others. Focusing on a recent catastrophe, the present study aims at analyzing jokes related to April 2019 widespread flash flooding in Iran. The corpus consisted of 100 jokes collected from social networking sites. Through adopting qualitative thematic analysis, the jokes’ contents were coded and then categorized. The findings reveal that the flooding resulted in production of jokes with political-critical, religious, gendered, and neutral themes. In other words, a large number of jokes were not neutral and based on the Iranians’ lived experiences and backgrounds contained socio-political and ideological meanings.
Keywords: Disaster jokes, Flash flooding, Social networking sites, Qualitative thematic analysis, Political-critical jokes, Religious jokes, Gendered jokes, Neutral jokes.
کلیدواژه‌ها [English]
- Disaster jokes
- Flash flooding
- Social networking sites
- Political-critical jokes
- Religious jokes
- Gendered jokes
منابع
- ایمان، محمدتقی؛ و نوشادی، محمدرضا. (1390). «تحلیل محتوای کیفی». پژوهش. سال سوم، شماره 2. صص 15-44.
- تربتی، سروناز؛ مهدوی، امین. (1397). «تحلیل گفتمان انتقادی جوک در خصوص توافق هسته‌ای؛ بازنمایی توافق هسته‌ای در جوک فارسی». فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، سال چهارم، شماره 15. صص 111-146.
- توکلی راد، مهرداد؛ غفاری، غلامرضا. (1395). «جوک‌های سیاه، تعامل‌های اجتماعی و پیامدهای غیرسازندة آن». مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دورة 5، شمارة 4. صص 593-615.
- زارع پور، سرور. (1395). بازنمایی جنسیت زنانه در لطیفه‌ها: مطالعه شبکه‌های اجتماعی مخصوص تلفن همراه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه کاشان،
- سفیری، خدیجه؛ شهرزاد، زهرا. (1395). «تحلیل تماتیک جوک‌های مبادله شد در برنامه «اتاق جوک». مطالعات فرهنگ و ارتباطات. سال 17، شماره 35. صص 81-108.
- ستاره سهیلی، محبوبه؛ زمانی دارانی، فاطمه و قریه ملکی، خاطره. (1396). تحلیل محتوای جوک‌های جنسیتی در شبکه موبایلی تلگرام. اولین همایش بین‌المللی و سومین همایش ملی پژوهش‌های مدیریت و منابع انسانی. دانشگاه تهران.
- عطاردی، الهه (1391). «بازنمایی تصویر زنان در برنامه‌های طنز». فصلنامه مطالعات سبک زندگی، سال اوّل، شماره 1. صص 37 –
- فرقانی، محمدمهدی؛ عبدی، سید عیسی. (1395). «بازنمایی زن در جوک‌های جنسیتی؛ تحلیل گفتمان جنسیتی در مورد زنان در شبکه‌های موبایلی». مطالعات فرهنگ-ارتباطات، دوره هفده، شماره 33. صص 31-52.
- کرامتی، انسی؛ مهرام، بهروز. (1390). «واکاوی لطیفه‌های تبادل شده دانش آموزان دختر مقطع راهنمایی از حیث همسویی با اهداف پرورشی». مطالعات روان‌شناسی تربیتی، دوره 8, شماره 13. صص 103-123.
- محمودی بختیاری، بهروز و آدی بیک، آرزو. (1388). «تلفن همراه به‌عنوان رسانه مکتوب: مطالعه‌ای گفتمانی از متون طنز پیام کوتاه فارسی». پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 15، صص 175 تا 198.
- منتظر قائم، مهدی؛ حکیمی، رؤیا. (1396). «مطالعه نقش توأمان قومیت و جنسیت در دریافت‌های رسانه‌ای: دریافت زنان سنندجی از سریال قهوه تلخ». فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگ و ارتباطات، سال 13، شماره چهل‌وهشت، صص 99-126.
- مؤمنی راد، اکبر؛ علی‌آبادی، خدیجه، فردانش، هاشم؛ مزینی، ناصر. (1392). «تحلیل محتوای کیفی در آیین پژوهش: ماهیت، مراحل و اعتبار نتایج». فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، شمارۀ 41، سال چهارم، صص 187-222.
- نعمتی فر، نصر اله؛ خجسته باقر زاده، حسن؛ کاظمی، هاجر. (1397). «سطح سواد رسانه‌ای در کاربران رسانه‌های اجتماعی (مطالعه موردی شبکه اجتماعی تلگرام)». فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، دوره 4، شماره 16، صص 126-156.
- وکیلی، شروین. (1385). جامعه‌شناسی جوک و خنده. تهران: انتشارات اندیشه سرا.
- Attardo, Salvatore. & Raskin, Victor. (1991). “Script theory revis(it)ed: Joke similarity and joke representation model”, Humor: International Journal of Humor Research, 4(3-4).293-347.
- Attardo, Salvatore. (2001). Humorous Texts: A Semantic and Pragmatic Analysis. New York, Berlin: Mouton de Gruyter.
- Attardo, Salvatore. (2017).The General Theory of Verbal Humor, in S. Attardo (Ed.), The Routledge Handbook of Language and Humor. New York and London: Taylor & Francis.
- Billig, Michael. (2005). Laughter and ridicule: Towards a social critique of humour. London, UK: Sage.
- Chovanec, Jan. (2019). “Early Titanic Jokes: A disaster for the theory of disaster jokes?”, Humor, 32(2). 201–225. https://doi.org/10.1515/humor-2018-0090.
- Coker, Wincharles, Dadugblor, Stephen. (2016). A Rhetoric of Visual Humor on Facebook. In R. Taiwo, A. Odebunmi, A. Adetunji (eds), Analyzing Language and Humor in Online Communication (Advances in Linguistics and Communication Studies). Hershey: IGI Global.
- Davies, Christie. (2011). Jokes and Targets. Bloomington, IN: Indiana University Press.
- Davies, Christie. (2003). Electronic Humor about Disasters. In Of Corpse: Death and Humor in Folklore and Popular Culture, (ed). Peter Narvaez, 15– Logan: Utah State University Press
- Dawkins, Richard. (1976). The selfish gene. Oxford, UK: Oxford University Press.
- Drakett, Jessica, Rickett, Bridgette, Day, Katy, & Milnes, Kate. (2018). “Old jokes, new media – Online sexism and constructions of gender in Internet memes”, Feminism & Psychology, 28(1), 109–127.
- Heidari-Shahreza, Mohammad Ali. (2019). “A Sociolinguistic Analysis of Gender in Persian Verbal Humor: The Case of Online Jokes”, Gend, 36 (46). https://doi.org/10.1007/s12147-017-9206-9.
- Kuipers, Giselinde. (2002). “Media culture and Internet disaster jokes”. European Journal of Cultural Studies, 5(4), 450–470.doi:10.1177/1364942002005004296
- Larkin-Galinanes, Cristina. (2017). An Overview of Humor Theory, in S. Attardo (Ed) The Routledge Handbook of Language and Humor. New York and London: Taylor & Francis.
- Laineste, Liisi & Voolaid, Piret. (2016). “Laughing across borders: Intertextuality of internet memes”, European Journal of Humour Research, 4 (4), 26-49.
- Masaeli, Bahareh, & Heidari-Shahreza, Mohammad Ali (2017). “A Linguistic Analysis of Persian Online Jokes in Light of General Theory of Verbal Humor”, Journal of Applied Linguistics and Language Research, 3 (7), 230-239.
- Mifdal, Mohamed. (2016). “Digital politics on Facebook during the Arab Spring in Morocco: Adaptive strategies of satire relative to its political and cultural context”, European Journal of Humour Research, 4 (3) 43–60.
- Sadeghi, Elaheh, & Heidari-Shahreza, Mohammad Ali (2016). “Post-punch Line Humor Booster: A Neglected Component of Persian Online Jokes”, Journal of Applied Linguistics and Language Research, 3 (7), 309-318.
- Shifman, Limor & Lemish, Dafna. (2010). “Between feminism and fun(ny)mism”, Information, Communication & Society, 13(6), 870–891.
- Tay, Geniesa. (2014). “Binders full of LOLitics: Political humour, internet memes, and play in the 2012 US Presidential Election (and beyond)”, European Journal of Humour Research, 2(4), 46-73.
- Wee, Chen. (2013). “The Singapore Mass Rapid Transport: Α case study of the efficacy of a democratised political humour landscape in a critical engagement in the public sphere”, European Journal of Humour Research, 1(2), 43-68.
)