نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

دغدغه محوری این تحقیق پرداختن به نقشی است که فضای مجازی در ساختن چارچوب‌های تصمیم‌گیری برای رأی‌دهندگان در انتخابات دارد و به این منظور بر انتخابات مجلس دهم در کلان‌شهر ایران به‌عنوان پایتخت جمهوری اسلامی تمرکز نموده است. در چارچوب رویکرد تفسیری، روش کیفی برای این پژوهش برگزیده‌شده و از چارچوب‌سازی، که یکی ازنظریات تعدیل‌کننده رهیافت انتخاب عقلانی است، به‌عنوان مفهوم راهنما بهره گرفته‌شده است. در مقام گردآوری داده و برای مطالعه عمیق‌تر موضوع از منظر کنشگران، یک رشته مصاحبه با شهروندان تهرانی که در دوران رقابت انتخاباتی کاربر فضای مجازی بوده‌اند ترتیب داده‌شده است. سپس داده‌های حاصل از مصاحبه‌ها با استفاده از روش کیفیِ تحلیل مضمونی با رویکرد نظری تفسیر شده‌اند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که فضای مجازی با راهبردهایی چون برجسته‌سازی، پیش‌زمینه‌سازی، سرنخ‌دهی و بافت‌زدایی به شکل مستقیم یا از طریق رهبران عقاید به چارچوب‌های سه‌گانه شناختی، راه‌حل‌یابی و انگیزشی رأی‌دهندگان در این انتخابات شکل داده است. به‌این‌ترتیب می‌توان نقش فضای مجازی را در سه سطح ترغیب به اصل مشارکت در انتخابات، رأی‌دهی فهرستی و تقویت یا تعدیل گرایش به جناح‌های سیاسی شناسایی کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of Cyberspace in Framing the Decisions of the Voters: A Study of the Tenth Majles Elections in Tehran

نویسنده [English]

  • Mostafa Ghaffari Saravi

Imam Sadiq University, Tehran

چکیده [English]

The central concern of this paper is to assess the role played by the cyberspace in the construction of decision making frames for voters. The cases studied are the election campaigns in Tehran - Iranian megalopolise and the Capital of Islamic Republic - during the tenth elections for the Majles (parliament). In accordance with interpretive approach in social sciences, we have opted for a qualitative method and have used framing theory as a guiding analytical framework that has in many ways modified rational choice theory. We interviewed a number of citizens in Tehran who had taken part in the elections and at the same time were regular internet users during the election campaigns. With the help of thematic analysis, we processed and interpreted the data collected through the semi-structural interviews that we had conducted. Our findings indicate that cyberspace has played a major role in the cognitive, problem-identification, and motivational frames of the voters through social media’s agenda setting, priming, clue giving, and decontextualizing effects, either directly or indirectly through opinion leaders. During those elections, the cyberspace played a candid role at three levels: inciting people to go the polls, leading them to vote for an entire list of candidates put up by political blocs, and reinforcing or modifying support for this or that bloc.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "political sociology"
  • "elections"
  • "decision making"
  • "framing"
  • "political communication"
  • "cyberspace"
ـ ابو، بوسا (1385). امپریالیسم سایبر، ترجمه پرویز علوی. تهران: ثانیه.
ـ اسنو، دیوید و دیگران (1387). «میدان‌های هویت؛ فرآیندهای طراحی و ساخت اجتماعی هویت جنبش‌ها» در لارنا، انریک و دیگران. جنبش‌های نوین اجتماعی، ترجمه سیدمحمدکمال سروریان و علی صبحدل. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
ـ ایمان، محمدتقی (1390). مبانی پارادایمی روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم انسانی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ـ برایمن، آلن (1389). کمیت و کیفیت در تحقیقات اجتماعی، ترجمه هاشم آقابیگ‌پوری. تهران: جامعه‌شناسان.
ـ بلیکی، نورمن (1389). استراتژی‌های پژوهش اجتماعی، ترجمه هاشم آقابیگ‌پوری. تهران: جامعه‌شناسان.
ـ پرستش، شهرام (1396). واقعیت مجازی، تحلیل جامعه‌شناختی رفتار کاربران فضاهای مجازی در میدان انتخابات ریاست‌جمهوری ایران 1392. تهران: نشر گمان.
ـ حبیب زاده ملکی، اصحاب (1394). رسانه شناسی. تهران: جامعه‌شناسان.
- حجاریان، سعید (1395). «تمام ایران را به یک حوزه انتخابیه تبدیل کنیم». روزنامه اعتماد، شماره ۳۵۱۵.
- سلطانی، علی‌اصغر (1387). قدرت، گفتمان و زبان؛ سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران. تهران: نی.
ـ سلیمی، حسین و موحدیان، احسان (1395). «تأثیر سایبر دیپلماسی آمریکا بر دیدگاه کاربران ایرانی فضای مجازی؛ مطالعه موردی سایت صدای آمریکا». فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، شماره 6. صص 121 – 161.
ـ سورین، ورنر و تانکارد، جیمز (1384). نظریه‌های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ـ سید امامی، کاووس (1394). روش‌های مصاحبه برای پژوهش‌های سیاسی. تهران: دانشگاه امام صادق.
ـ شکر خواه، یونس (1389). واژه‌نامه ارتباطات. تهران: سروش.
- شریف‌زاده، محسن (1395). رفتار انتخاباتی مردم ایران. تهران: شرکت سهامی انتشار.
- صدیق سروستانی، رحمت‌الله و هاشمی، سید ضیاء (1381). «گروه‌های مرجع در جامعه‌شناسی و روان‌شناسی اجتماعی با تأکید بر نظریه‌های مرتن و فستینگر». نامه علوم اجتماعی، شماره 20: 149 - 167.
ـ عاملی، سعید رضا (1389). مطالعات انتقادی استعمار مجازی آمریکا. تهران: امیرکبیر.
- عبداللهی نژاد، علیرضا (1395). «رسانه‌های اجتماعی و مشارکت سیاسی در انتخابات؛ رابطه استفاده از فیس‌بوک، تلگرام و اینستاگرام با مشارکت سیاسی دانشجویان در انتخابات هفتم اسفند 1394». فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، شماره 5: 35 ـ 73
- قانعی‌راد، محمدامین و جنادله،علی.(1394).«رویکردهای متعارض درباره تکوین حوزه عمومی در فضای مجازی».فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین،شماره 1: 31 ـ 68.
ـ کاستلز، مانوئل (1393). شبکه‌های خشم و امید، ترجمه مجتبی قلی پور. تهران: مرکز.
ـ کروتی و هوینس (1391). رسانه و جامعه، ترجمه مهدی یوسفی و رضا مرزانی. تهران: دانشگاه امام صادق.
ـ گود و دیگران (1393). روزنامه‌نگاری شهروندی و دموکراسی، ترجمه محمود سلطان‌آبادی. تهران: ثانیه.
ـ مک‌نیر، برایان (1392). مقدمه‌ای بر ارتباطات سیاسی، ترجمه مهدی کاظمی. تهران: همشهری.
ـ ویمر، دی. راجر و دومینیک، جوزف آر (1384). تحقیق در رسانه‌های جمعی، ترجمه کاووس سید امامی. تهران: سروش.
ـ ویندال، سون و دیگران (1387). کاربرد نظریه‌های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان. تهران: جامعه‌شناسان.
 
اینترنتی:
ـ حداد عادل، غلامعلی (۱۳۹۴) «صدای پای مجلس ششم در تبلیغات انتخاباتی شنیده می‌شود». خبرگزاری مهر. بازنشانی شده در ۲ اسفند ۱۳۹۴ به نشانی:
www.mehrnews.com/news/3562091/صدای-پای-مجلس-ششم-در-تبلیغات-انتخاباتی-شنیده-می-شود
ـ خبرگزاری مهر (۱۳۹۴). «ضریب نفوذ اینترنت به ۸۲ درصد رسید؛ اینترنت موبایل در صدر اتصالات». خبرگزاری مهر. بازنشانی شده در ۱۷ آبان ۱۳۹۴ به نشانی:
www.mehrnews.com/news/2960373/ضریب-نفوذ-اینترنت-به-۸۲-درصد-رسید-اینترنت-موبایل-در-صدر-اتصالات
- رحمتی، شبنم (1394) توییتر فارسی. به نشانی:
www.twitter.com/search?q=shabnam%20rahmati&src=typd
ـ عارف، محمدرضا (1394). «مردم با حضور گسترده در انتخابات باید بن‌بست‌شکن باشند». خبرگزاری ایرنا. بازنشانی شد در 23 بهمن 1394 به نشانی:
www.irna.ir/news/81960812/عارف-مردم-با-حضور-گسترده-در-انتخابات-باید-بن-بست-شکن-باشند
 
 
- Braun, Virginia & Clarke, Victoria (2006). "Using thematic analysis in psychology". Qualitative Research in Psychol; ogy. 3 (2) Pp 77 – 101.
- Entman, Robert M. (1993). “Framing Toward Clarification of Fractured Paradigm”. Journal of Communiacation. Vol 43, No 4, Pp 51-58.
- Goffman, Erving (1974). Frame analysis: An essay on the organization of experience. Cambridge, Harvard University Press.
- Iyengar, S. (1991). Is anyone responsible? How television frames political issues. Chicago, IL: University of Chicago Press.
- Kalathil, s, and Boas, T.C. (2001). The Internet and State Control in Authoritarian Regimes. Retrieved from: https://firstmonday.org/article/view/876/785.
- King, N. & Horrocks, C. (2010). Interviews in qualitative research, London: Sage.
- Nabi, Robin L. (2003). “Exploring the Framing Effects of Emotion”. Communication Research, Vol. 30 No. 2, April. Pp 224-247.
- Ryan, G. W. & Bernard, H. R. (2003). “Techniques to Identify Themes”. Field Methods. Vol. 15. No. 1. Pp. 85-109.
- Scheufele, Dietram A. (1999). “Framing As a Theory of Media Effects”. Journal of Communication, Vol 49, No 1, Pp 103 – 122.