نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم ارتباطات، دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

2 کارشناس ارشد علوم ارتباطات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران.

چکیده

اینترنت و فضای مجازی بخش قابل‌توجهی از لحظات زندگی ما را به خود اختصاص می‌دهند و تا حدود زیادی روابط انسانی را دگرگون ساخته‍اند. چارچوب نظری این تحقیق مبتنی بر نظریه استفاده و رضامندی است. فرض اصلی نظریۀ استفاده و رضامندی این است که مخاطبان، کم‌وبیش به‌صورت فعّال، به دنبال محتوایی هستند که بیشترین رضایت را فراهم کند. گرایش به فضای مجازی به تعبیر نظریه استفاده و رضامندی، به عوامل اجتماعی (نیازهای ارتباطی) و روان‌شناختی افراد (احساس تنهایی، اضطراب اجتماعی) بازمی‌گردد. این تحقیق نیز به دنبال بررسی نقش عوامل مذکور بر گرایش دانشجویان به فضای مجازی می‌باشد. در این پژوهش برای دستیابی به اهداف تحقیق از روش پیمایش استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق را دانشجویان دانشگاه آزاد تشکیل می‍دهند و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 380 نفر تعیین گردید. نتایج تحقیق نشان داد که بین احساس تنهایی، اضطراب اجتماعی و نیازهای ارتباطی و گرایش به فضای مجازی همبستگی وجود دارد. در تحلیل رگرسیون مشخص گردید دو متغیر «احساس تنهایی» و «نیازهای ارتباطی» در مدل باقی می‌مانند و مجموعاً 58 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین می‍کنند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of Psychological Factors in Students' Tendency towards Virtual Space

نویسندگان [English]

  • seyed nour aldin razavizadeh 1
  • Parvaneh Abdolmaleki 2

1 Assistant Prof. Department of Communication Sciences, Allameh Tabataba'i University,Tehran,Iran.

2 Master of Communication Sciences, Islamic Azad University, North Tehran Branch, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The Internet and virtual space are significant parts of our lives and have greatly altered human relationships. Theoretical Framework of This research is based on the Use and Gratification theory. The basic assumption of use and Gratification theory is that audiences are more or less actively looking for content that provides the most satisfaction. According to this theory, the tendency towards virtual space goes back to the social and psychological roots of individuals and their needs. This research mainly focuses on the psychological factors affecting the tendency to virtual space. The present study seeks to investigate the role of psychological factors (loneliness, social anxiety and communication needs) on students' tendency to virtual space. In this study, the survey method was used to achieve the research objectives. The statistical population of this study includes the students of Islamic Azad University, North Tehran Branch, and 380 students were selected using Cochran's sample size formula. The results showed that there is a correlation between feelings of loneliness, social anxiety and communication needs and tendency to Virtual Space. Regression analysis revealed that two variables (feelings of loneliness and communication needs) remained in the model and explained 58% of the dependent variable changes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "tendency towards virtual space"
  • "feeling loneliness"
  • "social anxiety"
  • "communicative needs"
 
منابع
اخوان، فائزه (1393). شبکه‌های اجتماعی مجازی و شادکامی»، فصلنامه رسانه و فرهنگ. سال چهارم، شماره 2.
ارجمند سیاهپوش، اسحق؛ ادیبی سده، مهدی و زالی کاهکش، مریم (1390). بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر میزان گرایش به اینترنت در بین دانشجویان دانشگاه پیام نور شهرستان شوش دانیال. مجله مطالعات جامعه‌شناختی جوانان. سال دوم، شماره 4.
افشانی، سید علیرضا؛ پارسا مهر، مهربان و کریمیان، کبری (1397). عوامل مؤثر بر گرایش به شبکه‌های اجتماعی مجازی؛ موردمطالعه: دانش آموزان دختر دبیرستان‌های شهرکرد. فصلنامه علوم اجتماعی. سال 27. شماره 80. بهار 1.
ایمان، محمدتقی و مرادی، گلمراد (1390). روش‌شناسی نظریه اجتماعی گافمن. جامعه‌شناسی زنان. سال دوم، شماره دوم.
جلایی پور، حمیدرضا (1388). نظریه‌های متأخر جامعه‌شناسی. تهران: نشر نی.
خانیکی، هادی و بابایی، محمود. (1390). فضای سایبر و شبکه‌های اجتماعی؛ مفهوم و کارکرد. فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی. دوره اول. شماره 1. پاییز و زمستان 1390.
دلیر، مجتبی و آقایوسفی، علیرضا (1394). نقش خودکارآمدی و هراس اجتماعی در پیش‌بینی وابستگی به اینترنت در دانش آموزان. رویش روانشناسی. سال 4. شماره 13.
رحیم زاده، سوسن؛ پوراعتمادی، حمیدرضا؛ عسگری، علی و حجت، محمدرضا (1390). مبانی مفهومی احساس تنهایی: یک مطالعه کیفی. فصلنامه علمی پژوهشی روان‌شناسی تحولی. دوره 8. شماره 30. زمستان 1390.
رسولی، محمدرضا و مرادی، مریم (1391). عوامل مؤثر بر تولید محتوا در شبکه‌های اجتماعی. نشریه علوم اجتماعی. شماره 56.
رمضانی، سیده زهرا (1392). اهمیت داده‌ها در شبکه اجتماعی فضای سایبر. گفتمان علم و فناوری. سال اول. شماره 2.
شوازی، عباس و همایون، محمدتقی (1393). رابطه اینترنت و تلفن همراه و شبکههای اجتمـاعی با انزوای اجتماعی. فصلنامه مطالعات فرهنگی و اطلاعات. شماره 34.
 عاملی، سعید رضا (1389). مطالعات انتقادی استعمار مجازی آمریکا. تهران: امیرکبیر.
 عبداللهیان، حمید و شیخ انصاری، مهین (1392). تبیینی بر همبـستگی بـین شـدت اسـتفاده از فیس‌بوک و سرمایه اجتماعی کاربران فیس‌بوک. جامعه‍شناسـی کـاربردی. سـال بیـست و چهارم. شماره 4.
 عدلی پور، صمد؛ یزدخواستی، بهجت و سپهری، آسیه (1392). تحلیل محتوای صفحات و گروه‌های شبکه اجتماعی فیس‌بوک با نظریه حوزه عمومی هابرماس. فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران. دوره دوم. شماره یک.
 فرزانه، سیف الله و فلاحتی شهاب الدینی، راضیه (1394). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش به شبکه‌های اجتماعی مجازی (موردمطالعه: دانش آموزان دختر متوسطه دوره دوم شهر بابل). دو فصلنامه مشارکت و توسعه اجتماعی. سال اول. شماره یک. پاییز و زمستان 1394.
 کیا، علی‌اصغر و نوری مرادآبادی، یونس (1391). عوامل مرتبط با گرایش دانشجویان به شبکه اجتماعی «فیس‌بوک» (بررسی تطبیقی دانشجویان ایران و آمریکا). مجله مطالعات فرهنگ - ارتباطات (نامه پژوهش فرهنگی سابق) سال سیزدهم. بهار.1391 شماره 17.
 کاستلز، مانوئل (1380). عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ؛ ظهور جامعه شبکه‌ای. ج 1. ترجمه احد علیقلیان و افشین خاکباز. تهران: انتشارات طرح نو.
 گنجی، پروین (1391). بررسی عوامل مؤثر بر اعتیاد اینترنتی نوجوانان و جوانان مناطق شهری استان لرستان. نخستین کنگره ملی فضای مجازی و آسیب‌های اجتماعی نوپدید. تهران: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی.
محکم‍کار، ایمان و حلاج، محمد مهدی (1393). فضای مجازی، ابعاد، ویژگی‌ها و کارکردهای آن در عرصه هویت با محوریت شبکه-های اجتماعی مجازی. معرفت. سال 23. شماره 201. شهریور 1393. صص 63-82.
مرادی پردنجانی، حجت الله و سعیدزاده، حمیدرضا (1393). عوامل مرتبط با گرایش دانش آموزان به فضای مجازی و ارائه راهکارهای پیشگرانه برای مقابله با آن. ارائه‌شده در اولین کنفرانس ملی اقتصاد، مدیریت و فرهنگ ایرانی اسلامی.
مشایخ، مریم و برجعلی، احمد (1382). بررسی رابطه احساس تنهایی با نوع استفاده از اینترنت در گروهی از دانش آموزان دبیرستانی. تازه‌های علوم شناختی. سال 5، شماره 1.
معیدفر، سعید؛ حبیب پور گتابی، کرم و گنجی، احمد (1386). مطالعه پدیده استفاده اعتیادی از اینترنت در بین نوجوانان و جوانان (15-25 سال) شهر تهران. مجله رسانه. شماره 4.
مک کوایل، دنیس (1388). درآمدی بر نظریه ارتباط‌جمعی. ترجمه پرویز اجلالی. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‍ها.
مهدی زاده، سیّد محمد (1384). رسانه‌ها و بازنمایی. تهران: دفتر مطالعات و توسعۀ رسانه‌ها.
میرکمالی، محمد (1373). روابط انسانی در آموزشگاه. تهران: نشر یسطرون. ویندال، سون؛ سیگنایزر، بنو و اولسون، جین (1376). کاربرد نظریه‌های ارتباطات. ترجمۀ علیرضا دهقان. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
یوسفی لویه، وحید و یوسفی لویه، مجید (1388). سنجش گرایش دانشجویان نسبت به اینترنت. فرهنگ در دانشگاه اسلامی. سال سیزدهم، شماره 42، تابستان 1388.
 Fenichel, Michael (2003). Internet Addiction, Addictive Behavior, Transference or More? www. Fenichel. Com/addiction. Html.
Goffman, Erving (1959). the Presentation of Self in Everyday Life. Garden City. New York, Doubleday.
Grohol. J. (1999). Internet Addiction Guide. http://Psychcentral, com/net addiction/.
Joinson, Adam N. (2008). Looking at, looking up or keeping up whith people?motives and use of Facebook, proceedings of ACM CHI 2008, Conference on Human Factors in Computing Systems, New york, University of Bath, Bath, United Kingdom, Ny, pp. 1027-1036, people. bath.ac. uk/ aj266/pubs-pdf/1149-joinson.pdf
Kreutz, Christian (2009). The Next Billion – The Rise of Social Network Sites in Developing Countries. Retrieved from; http://www.web2fordev.net/component/content/article/1-latest-news/69-social-networks.
Kivisto, P. (2008). Classical Contemporary Theory, Sage Publication, United Kingdom.
Lenhart, Amanda & Madden, Mary. (2007). Teens, Privacy & Online Social Networks. Pew Internet & American Life Project. Washington, DC.
Sanders, C. F., filed, T. M., Diego, M. & Kaplan, M. (2002). The relationship of internet use to depression and social isolation among adolescents. Journal of Adolescence. 35(138): 372-378.