نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

پالایش فضای مجازی به عنوان یک تدبیر در جهت سالم‌سازی این زیست بوم، پای ثابت سیاست‌های حاکمیتی جمهوری اسلامی ایران بوده و در عین حال، همیشه عرصه‌ای برای منازعة‌ سیاست‌گذاران و ذینفعان تلقی شده است. با ظهور شبکه‌ها و پیام رسان‌های اجتماعی، بسامد و دامنة‌ این منازعه دوچندان شده؛ به طوری که امروزه پالایش تلگرام مبدل به یکی از اصلی‌ترین حوزه‌های مناقشه‌برانگیز میان قوه مجریه و قوه قضائیه شده است. اگر بپذیریم که پالایش فضای مجازی یک مسئلة عمومی است، سؤال اساسی آنست که چه راهکارها و تدابیری را می‌توان جهت بهبود آن ارائه کرد؟‌
این مقاله با بهره‌گیری از روش مصاحبه با خبرگان (29 خبره) و تحلیل این نظرات با استفاده از روش تحلیل مضمونی، سه الگوی سیاستی «فراسیاست‌های پالایش»، «پالایش غیرمتمرکز حاکمیتی» و «پالایش همگرای فرهنگی-ارتباطی» (پهفا) را ارائه می‌کند. الگوی اول بر ضرورت بقای پالایش حاکمیتی تأکید داشته، ضمن آنکه اصلاح آن را ضروری می‌انگارد. همچنین لازم می‌داند توسعة مفهومی در پالایش صورت پذیرد. بر همین اساس، الگوی دوم شامل پیشنهادهایی در جهت هر چه مردمی‌تر شدن پالایش حاکمیتی از جمله: تحقق پالایش رده‌بندی شدة کاربرمحور، ارتقای پایش مردمی، شاخص‌سازی محتوای مجرمانه و ... است. الگوی سوم نیز در یک رویکرد فعال، ضمن بازتعریف پالایش و موسع کردن مفهوم آن، سیاست‌هایی همچون: خودپالایشی، پالایش خانگی، پالایش نرم از طریق ارتقای تولید محتوا و سرویس بومی، استقرار نظام رتبه‌بندی محتوا و ... را پیشنهاد می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

the policy model of cyberspace filtering in Islamic Republic of IRAN

نویسنده [English]

  • Mohammadsadegh nasrollahi

ISU

چکیده [English]

The cyberspace filtering as a immunization element is a fixed governmental policy of Islamic Republic of IRAN, but it is a challenging problem between policymakers and stockholders, especially after appearance of social networks. The main question of this article is what are the solutions of cyberspace filtering in Iran?
This article by usage of interview with experts and thematic analysis suggests three model for improving the cyberspace of filtering. 1-“meta-policies of filtering,” 2-“decentralized governmental filtering,” and 3-“cultural-communicative converged filtering” (3CF-PAHFA). The first model emphasizes the need for the survival of governmental filtering, while it necessitates correction and conceptual development of the filtering. Accordingly, the second model includes suggestions for publicizing filtering such as user-based filtering rating, enhancing public surveillance, and indexing the criminal contents, etc. The third model in a proactive approach, while redefining the filtering and developing its concept, suggests policies such as: self-filtering, parental filtering, soft filtering by virtue of promoting indigenous content production, and local service, and establishment of content rating system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "internet filtering"
  • "surveillance"
  • "cyberspace filtering"
  • "cyberspace immunization"
استراس، آنسلم و کوربین، جولیت (1385)، اصول روش تحقیق کیفی نظریه مبنایی؛ رویهها و شیوهها، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
دهخدا، علی‌اکبر (1373)، لغتنامه دهخدا، تهران: دانشگاه تهران.
سورین، ورنر، تانکارد، جیمز (1386)، نظریههای ارتباطات، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
شکرخواه، یونس (1370)، واژهنامه پژوهشهای ارتباطی و رسانهای، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
عابدی جعفری، حسن و تسلیمی، محمدسعید و فقیهی،‌ ابوالحسن و شیخ‌زاده، محمد (1390)، «تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در دادههای کیفی»، اندیشه مدیریت راهبردی، سال پنجم، شماره دوم، صص 151-198.
عمید، حسن (1389)، فرهنگ فارسی، تهران: اشجع.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی (1388)، فرهنگ واژههای مصوب فرهنگستان، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دفتر ششم.
فلیک، اووه (1391)، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
لیندلف، تامس و تیلور (1388)، برایان، روشهای تحقیق کیفی در علوم ارتباطات، ترجمه عبدالله گیویان، تهران: همشهری.
مختاریان‌پور، مجید (1391)، طراحی مدل اجرای سیاستهای فرهنگی مبتنی بر برنامههای توسعه کشور، رساله دکتری دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده مدیریت و حسابداری.
نصراللهی، محمدصادق (1394)، الگوی سیاستهای فرهنگی-ارتباطی حاکم بر تنظیم مقررات شیوه پالایش فضای مجازی در جمهوری اسلامی ایران، رساله دکتری دانشگاه امام صادق (ع)، دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات.
الوانی، سید مهدی و شریف‌زاده، فتاح (1386)، فرایند خط مشیگذاری عمومی، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی.
الوانی، سید مهدی (1380)، تصمیمگیری و تعیین خط مشی دولتی، تهران، سمت.
وحید، مجید (1388)، سیاستگذاری عمومی، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
Deibert, Ronald J. (2008), "Black Code Redux: Censorship, Surveillance, and the Militarization of Cyberspace" in Megan Boler, Digital Media and Democracy; Tactics in Hard Times, London: The MIT Press.
Dunn, William N. (2007), Public Policy Analysis: An Introduction, New Jersey: Pearson, 4th Ed.
Greenfield, Paul & Rickwood, Peter & Tran, Huu Cuong (2001), Effectiveness of Internet filtering Software Products, CSIRO.
Jones, Charles O. (1970), An Introduction to the Study of Public Policy, California: Wadsworth Publishing Company.
Kraft, Michael E. & Furlong, Scott R. (2004), public policy; politics, analysis and alternatives, Washington D.C.: CQ Press.
Mopris, William, (1982), The American heritage dictionary of the English language, Boston: American Heritage Publishing Co., Inc...
Shafritz, Jay M. (2004), The dictionary of public policy and administration, Colorado: Westview.
Stewart, Joseph Jr & Lester, ‎James P. (2000), Public Policy: An Evolutionary Approach, Stamford: WadsWorth.
Stewart, Joseph Jr. & Hedge, ‎David M. & Lester, ‎James P. (2008), Public Policy: An Evolutionary Approach, Boston: Thomson.
Summers, Della (2008), Longman dictionary of contemporary English, Essex: Pearson.
Wehmeier, sally (2005), Oxford advanced learner’s dictionary of current English, Oxford: Oxford university press, 7th edition.