نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

• سروناز تربتی

استادیار، گروه علوم ارتباطات اجتماعی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

هدف تحقیق حاضر واکاوی ارتباطات میان‌فردی و مفاهیم بنیادین آن نظیر گفت‌و شنود و همدلی، با بهره‌گیری از رویکرد روان‌کاوی و نظریه‌ی سوژه‌ی گفتمانی لکان است. با تاکید بر این که سوژه‌‌ی لکانی میان ناپیوستگی نیت واقعی‌اش و گفتمان مقید به زنجیره‌ی دال‌های زبانی برساخته می‌شود، هر پیام دارای معانی ضمنی پنهان و ناخودآگاه است که به واقع فرستنده از آن آگاهی ندارد. این رویکرد در مقابلِ نظریه‌های رایج ارتباط قرار می‌گیرد که ارتباط را فرایندی آگاهانه و ارادی می‌دانند که طی آن همدلی و منطق گفت‌و‌گو منجر به ارتباط موثر می‌گردد. پرسش اصلی این تحقیق با توجه به شکاف بنیادین میان «آن چه فرد می‌گوید» و «آن‌چه فرد حقیوپقتا می‌خواهد بگوید» این ‌گونه مطرح می‌گردد که فهم متقابل در یک گفت و شنود چگونه میسر است؟ به منظور تحلیل روابط میان‌فردی و پاسخ به پرسش اصلی تحقیق از چهار گفتمان لکان بهره گرفته شده است. برای بررسی و اشاره به مصادیق نظری، فیلم «برادرم خسرو» به عنوان یک مورد مطالعاتی انتخاب شده است تا امکان منطق گفتگو در نظریه‌ی گفتمانی لکان را مورد بررسی قرار بدهم. در نتیجه روشن می‌گردد که چگونه گفتگوی ناصر و خسرو در گفتمان ارباب صورت می‌پذیرد وهیچ یک از دو طرف گفتگو به فهم متقابل دست نمی‌یابند؛ درحالی‌که گفتگوی میان همسر ناصر و خسرو در بستر گفتمان روان‌کاو صورت می‌پذیرد و از این رو امکان همدلی متحقق می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• ارتباطات میان فردی
• سوژه‌ی خط‌خورده
• لکان
• فیلم برادرم خسرو

عنوان مقاله [English]

The deconstruction of Interpersonal communication by emphasizing on Lacan’s Barred Subject (Case Study: Analyzing the interpersonal relations in “My Brother Khosrow” Movie)

نویسنده [English]

• sarvenaz torbati

faculty member, East Tehran Branch, Azad university, Tehran,Iran

چکیده [English]

The object of the present research is to deconstruct interpersonal communication and its basic concepts such as dialogue and sympathy by using psychoanalytic perspective and Lacan’s theory of discursive subject. By emphasizing on Lacanian subject who is constituted as the discontinuity between his real intention and the discourse bound up with the signifying chain of language, every message has an unconscious and hidden connotation which truly the addresser is not aware. This standpoint stands in opposition to common theories of communication that believes communication is a conscious and intentional process which leads to an effective communication by dialogue and sympathy. According to the fundamental gap between “what one says” and “what one truly wants to say”, the main question is how reciprocal understanding could be accomplished in a dialogue? Four discourses of Lacan are used in order to analyze the interpersonal relations and answer to the research question. To put my theoretical discussion into evidence, “My Brother Khosrow” movie is considered as a case study, to illustrate the possibility of investigating dialogy in Lacan’s discursive theory. In conclusion I illustrated how Naser and Khosrow’s dialogue takes place in the master discourse without leading to reciprocal understanding, but the dialogue between Naser’s wife and Khosrow in the field of the analyst discourse actualize sympathy in communication.

کلیدواژه‌ها [English]

• “interpersonal communication”
• “barred subject”
• “Lacan”
• “My Brother Khosrow movie”