نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم ارتباطات. دانشگاه علامه طباطبایی. تهران. ایران

2 عضو هیات علمی گروه روزنامه نگاری دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی. تهران ایران.

چکیده

هدف از نگارش این مقاله مطالعه کنش‌ گروهی از «زنان بی‌خانمان بهبودیافته» به‌عنوان بخشی از فرودستان اجتماعی در اینستاگرام است. گروهی که هرچند به رسانه‌های رسمی دسترسی کمتری دارند، اما در رسانه‌های مجازی و شبکه‌های اجتماعی از امکان نمایش خود و زندگی روزمره‌شان برخوردار شده‌اند. ازاین‌روی در این مقاله محتوای به اشتراک گذاشته توسط این گروه در اینستاگرام مورد مطالعه قرار گرفت. با این پرسش‌ها که این زنان در پُست‌های اینستاگرام خود چه مضامینی را به اشتراک می‌گذارند؟ در این تصاویر گذار از بی‌خانمانی تا باخانمانی چگونه رخ می‌دهد؟ و به‌طور کلی این شبکه اجتماعی چه قابلیت‌ها و فرصت‌هایی را برای آن‌ها به‌عنوان ابزار و استراتژی‌ای برای گذراندن زندگی روزمره فراهم می‌آورد؟ این تحقیق با رویکرد کیفی و روش تحلیل تماتیک و مطالعه 140 پست اینستاگرام از صفحه 10 زن بی‌خانمان بهبودیافته انجام شده‌است. بر اساس یافته‌های نوشته حاضر، سه دسته مضمون شامل «ظاهر آراسته»، «حضور اجتماعی» و «جستجوی عشق و آرامش» در پست‎ها شناسایی شدند. این‌طور به نظر می‌رسد که فقدان نمایش گذشته در گذار از بی‌خانمانی به باخانمانی و ارائه تصویری از زن بدون گذشته در این پست‌ها و نمایش یک «خود» جدید در اینستاگرام، برای این کاربران کارکردی جبران‌کننده‌ داشته‌است؛ نظیر سیاست و مقاومتی که در نظریه «پیشروی آرام» بیات و مفهوم «تاکتیک کنارآمدن» دوسرتو مطرح می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Life of subaltern group on Instagram

نویسندگان [English]

  • Azam Deh Soufiyani 1
  • Baharak Mahmoodi 2

1 PhD Student in Communication Sciences. Allameh tabataba'i University

2 Department of Communication Sciences, Allameh Tabataba'i University,Tehran,Iran.

چکیده [English]

The purpose of writing this article is to study the action of a group of "improved homeless women" as part of the social inferiority on Instagram. Although the group has less access to official media, they have the opportunity to show themselves and their daily lives on social media and social media. Therefore, in this article, the content shared by this group on Instagram was studied. With these questions, what topics do these women share on their Instagram posts? In these images, how does the transition from homelessness to homelessness occur? And in general, what capabilities and opportunities does this social network provide for them as tools and strategies for living their daily lives?
This research was conducted with a qualitative approach and the method of thematic analysis and study of 140 Instagram posts from page 10 of the homeless women. Based on the findings of the present paper, three categories of topics including "adorned appearance", "social presence" and "search for peace" were identified in the posts. Despite the lack of past displays in the transition from homelessness to homelessness and the viewing of images of women without a past in these posts, it seems that displaying a new "self" on Instagram has a compensatory function; Such as politics and resistance, which are discussed in Bayat's theory of "quiet progress" and the concept of "tactics of coping."

کلیدواژه‌ها [English]

  • Subaltern
  • homelessness
  • Everyday life
  • Self Presentation
  • Instagram
آزاد ارمکی، تقی؛ صادقی، علیرضا. (1395). «خودمانی‌سازی بازار؛ تهیدستان و سیاست معاش». فصلنامه توسعه محلی، دوره هشتم، شماره 1. صص 27-56. بهار و تابستان.
اتابکی، تورج. (1396). دولت و فرودستان: فرازوفرود تجدد آمرانه در ترکیه و ایران. ترجمه: آرش عزیزی، تهران: نشر ققنوس.
اجتهادی، مصطفی؛ کشافی‎نیا، وحید. (1398). «بررسی جامعه‌شناختی مخاطبان فرهنگ سلبریتی در اینستاگرام فارسی». فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین. سال 5، شماره 20. صص 113-148. زمستان.
اسپیواک، گایاتری. (1397). آیا فرودست می‌تواند سخن بگوید؟. ترجمه: ایوب کریمی، تهران: فلات.
اکبرزاده جهرمی، سیدجمال‌الدین؛ رضوی‌زاده، سیدنورالدین؛ شیخی، محدثه. (1398). «نقش اینستاگرام در مدیریت بدن زنانه: مطالعه موردی زنان منطقه یک و بیست تهران». فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین. سال 5، شماره 20. صص 37-79. زمستان.
بیات، آصف. (1391). سیاست‌های خیابانی. ترجمه: اسدالله نبوی چاشمی، تهران: پردیس دانش.
جوادی، سید محمدحسین؛ پیله‌وری، اعظم. (1396). «بررسی تجربه‌زیسته مصرف‌کنندگان بی‌خانمان: پژوهش کیفی». فصلنامه اعتیادپژوهی سوءمصرف مواد. سال 11، شماره 41. صص 27-48. بهار.
حاتم‌آبادی، حمیدرضا؛ و همکاران. (1398). «بررسی شیوع بیماری‌ها و علل مراجعه بیماران بی‌خانمان به اورژانس بیمارستان امام حسین تهران از سال 1391 لغایت 1396». مجله طب نظامی. دوره 21، شماره 2. صص 115-122. خرداد و تیر.
ذوالفقاری، غلامعباس؛ نجومیان، امیرعلی. (1389). «درآمدی بر مطالعات فرودستان». فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ. سال 5، شماره 17. صص 110-125. تابستان.
رحمانی، سعید؛ و همکاران. (1390). «فراوانی عوامل خطر عفونت‌های HIV و هپاتیت در افراد بی‌خانمان شهر تهران طی سال‌های 1384-86». مجله دانشگاه علوم‌پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی سبزوار. دوره 18، شماره 4. صص 296-301. زمستان.
رزاقی، نادر؛ دین‌پرست، ولی. (1393). «نقش تهیدستان شهری و لوطیان و جهّال تهران در انقلاب مشروطیت». فصلنامه تحقیقات تاریخ اجتماعی. سال 4، شماره 2. صص 125-150. پاییز و زمستان.
سالارزاده امیری، نادر؛ محمدی، بختیار. (1388). «بررسی عوامل اجتماعی-اقتصادی مؤثر بر بی‌خانمانی بی‌خانمان‌های شهرتهران». فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی. دوره 1، شماره 1. صص 93-110. زمستان.
سفیری، خدیجه؛ خادم، رسول. (1392). «بررسی وضعیت امید به زندگی زنان بی‌خانمان شهر تهران». مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران. سال 6، شماره 1. صص 51-70. زمستان.
سمیع، سمانه. (1397). سرگذشت‌پژوهی زنان کارتن‌خواب بازگشته به جامعه، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد رشته مطالعات فرهنگی، به راهنمایی دکتر عباس کاظمی. دانشگاه علم و فرهنگ.
شوهانی، سیاوش. (1389). «عرایض؛ رهیافتی به تاریخ فرودستان». فصلنامه گنجینه اسناد. سال 20، دفتر سوم. صص 42-78. پاییز.
غنیمتی، حسن؛ همکاران. (1396). «ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی احداث مددسراهای شبانه و نقش آن‌ها در زندگی افراد بی‌خانمان در شهر تهران»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی. سال 6، شماره 16. صص 91-106. بهار.
صدیق سروستانی، رحمت اله؛ نصر اصفهانی، آرش. (1389). «اعتیاد، طرد اجتماعی و کارتن‌خوابی در شهر تهران: پژوهشی کیفی». بررسی مسائل اجتماعی ایران. دوره 1، شماره 4. صص 1-18. زمستان.
فصیحی، سیمین. (1396). «فرودستان به روایت طنز: تأملی تاریخی بر روزنامه چنته پابرهنه». فصلنامه مطالعات تاریخ فرهنگی. سال 8، شماره 31. صص 83-106. بهار.
فلیک، اووه. (1391). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمه: هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
کاظمی، عباس. (1396). پرسه‌زنی و زندگی روزمره ایرانی. تهران: فرهنگ جاوید.
کیانی، مژده. (1398). «هویت جنسی کاربران شبکه‌های اجتماعی؛ تحلیل‌گفتمان کامنت‌های کاربران شبکه‌های اینستاگرام و تلگرام». فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین. سال 5، شماره 20. صص 149-177. زمستان.
گافمن، اروینگ. (1396). نمود خود در زندگی روزمره. ترجمه: مسعود کیانپور، چاپ چهارم، تهران: نشر مرکز.
محمدپور، احمد. (1397). ضدِروش: زمینه‌های فلسفی و رویه‌های عملی در روش‌شناسی کیفی. ویراستار: مجتبی هوشمندی، قم: لوگوس.
نادری، احمد؛ دلورانی، آریاسپ. (1396). «روند معناسازی در تقابل تهیدستان شهری و دولت: مطالعه شهر تهران 1358-1345». فصلنامه بررسی مسائل اجتماعی ایران. دوره 8، شماره اول. صص 1-21. بهار و تابستان.
نایار، پرامود کی. (1394). درآمدی بر رسانه‌های نوین و فرهنگ‌های مجازی. ترجمه سعیدرضا عاملی و گودرز میرانی. تهران: مرکز پژوهش و سنجش افکار صداوسیما.
گزارشی از مشکلات بی‌خانمان‌ها: سقفی از چادر، روزنامه جام‌جم، ۸ مهر ۱۳۸۷
بی‌خانمانی تاوان گرفتن رضایت از مصدوم، روزنامه آفتاب‌یزد، ۳۰‌شهریور ۱۳۸۷
نگاه کمّی به پدیده کارتن‌خوابی و گرمخانه‌ها: گرمخانه‌ها گره‌گشایی یا گره‌زایی، روزنامه ایران، ۲۵ دی ۱۳۸۷
تعداد کارتن‌خواب‌ها رو به افزایش است، روزنامه آفتاب‌یزد، ۴ دی ۱۳۸۷
توضیح شهرداری درباره کارتن‌خواب‌ها، روزنامه جام‌جم، ۱ دی ۱۳۸۷
کارتن‌خواب‌ها؛ سوژه داغ زمستان‌های سرد، روزنامه جام‌جم، ۲۳ آذر ۱۳۸۷
دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر: معتاد کارتن‌خواب در کشور نداریم، روزنامه رسالت، ۲۰ آذر ۱۳۸۷
میهمانان کارتنی شهر، روزنامه رسالت، ۱۴ مهر ۱۳۸۷
آسیب اجتماعی، روزنامه اعتماد، ۹ بهمن ۱۳۹۷
چند برش از زندگی آقایمیم: از کارتن‌خوابی تا روزنامه‌نگاری، روزنامه ایران، ۴ بهمن ۱۳۹۷
گزارش رسالت از بی‌توجهی به وضعیت کارتن‌خواب‌ها؛ زمستان برای کارتن‌خواب‌ها سردتر است، روزنامه رسالت، ۸ دی ۱۳۹۷
گرمخانه، روزنامه شرق، ۲ دی ۱۳۹۷
کارتن‌خوابی بی‌خانمان‌های غیرمعتاد در تهران، روزنامه شرق، ۲۱ مرداد ۱۳۹۷
Brants, Kees; Voltmer, Katrin. (2011). Political Communication in Postmodern Democracy; Challenging the Primacy of Politics. London: Palgrave Macmillan
Gonyea, Judith; Melekis, Kelly. (2017). “Older Homelessness Woman’s Identity Negotiation: Agency, Resistance, and the Construction of Valued Self”. the sociological Review (65): 67-82.
 Lewinson, Terri; Thomas, M. Lori; White, shaneureka. (2014). “Traumatic Transitions: Homeless Woman Narratives of Abuse, Loss, and Fear”, Journal of Women and Social Work. (29): 192-205.
 Oliver, Vanessa; Cheff, Rebecca. (2014). “The Social Network: Homeless Young Woman, Social Capital, and the Health Implications of Belonging Outside the Nuclear Family”, Youth & Sociology (46): 642-662.
Serafinelli, Elisa. (2018). Digital Life on Instagram; New Social Communication of Photography. United Kingdom: Emerald Publishing.
Wardhaugh, Julia. (1999). “the Unaccommodated Woman: Home, Homelessness and Identity”. The Editorial Board of the Sociological Review (47): 92-109.