نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه ارتباطات اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، ایران.

2 پژوهشگر پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) و دانشجوی دکتری ارتباطات دانشگاه تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر به واکاوی پیام‎های بصری‎ای می‎پردازد که زنان ایرانی در شبکه اجتماعی اینستاگرام به‌اشتراک گذاشته ‎اند، با این هدف که دریابیم آنها چگونه خود را در این شبکه بازنمایی می‎کنند. این واکاوی، بر اساس تحلیل ایدئولوژیکِ «جان بِرجر» صورت گرفته‌است و در آن، هر تصویر، گزارشی از این موضوع نگریسته شده که یک زن هویت فردی و اجتماعی خود را چگونه می‏‌بیند، تعریف می‏کند و نشان می‏‌دهد. در این پژوهش، پس از معرفی کاربران و ارزیابی فضای کلی تصاویرشان، چند نمونه عکس هر کاربر تحلیل شده‌است. در جمع‏‌بندی تصاویر کاربران کوشیده‌ایم رابطه تصاویر با گفتما‎ن‎های موجود درباره زنان مشخص شود.
بر اساس یافته‎های پژوهش، برخی از تصاویر زنان بر نوعی مقاومت در برابر فشارهای اجتماعیِ تبدیل شدن به زنی هنجارمند دلالت دارد که آن را می‎توان نشانی از بازاندیشی در هویت تعریف‌شده زن و ساخت و بازنمایی هویت بر اساس انتخاب کاربران دانست. تحلیل بیشتر تصاویر نشان می‎دهد زنان در روایت بصری زندگی خود، با بازنمایی خود بر اساس هنجارها و ارزش‎های رایج جامعه، به تقویت ارزش‏های هژمونیک نظام فرهنگی‎ مردسالارانه‌ای می‎پردازند که در آن بالیده‏اند. آنها دست به کنش‎‏های روایی بصری می‎زنند که موقعیت زنانگی را آن‌طور تعریف می‏کند که جامعه مطلوب می‌داند!

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Life and Times of the Iranian women Ideological approach to the Women’s Representation on the Instagram

نویسندگان [English]

  • Azam Ravadrad 1
  • Mitra Shamsi 2

1 Professor, Department of Social Communication, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Iran.

2 Researcher of Iran Institute of Information Science and Technology (Irandak) and PhD student in Communication, University of Tehran, Iran.

چکیده [English]

This study examines the visual messages Iranian women shares on Instagram in order to perceive how they are represented on the social network. The research applies John Berger’s Ideological approach, and considers every single picture as a report on the users’ view about their personal and social identity. After an introduction about the investigated users, and a general and brief evaluation of their posts, some selected pictures is analyzed based on the ideological approach. Moreover, in the conclusion, we try to connect the research findings to the existing discourses about the women’s role and position in the Iranian society.
Based on the Research findings, some pictures indicate a part of female users’ resistance against social pressures to be a normative woman. In return, other pictures show that some users represent themselves consonant with the common social norms and values in their visual narrative about their everyday life, and consequently reproduce and reinforce the hegemonic values of the Patriarchal system they have grown up in.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Women
  • visual Representation
  • Social Media
  • Instagram
  • Ideological approach
منابع
استونمن، آدام. (1394). «شباهت بچه‌پولدارهای اینستاگرام با نقاشی‌های اشراف‌زادگان: قدرتِ چشم‌انداز و چشم‌اندازِ قدرت در ولخرجی‌های متظاهرانۀ جدید». نجمه رضایی. ترجمان علوم انسانی، بازنشانی شده در: 1396.05.12:
برجر، جان. (1393). راه‌های نگریستن. ترجمه میثم سامان‌پور. رخداد نو، تهران.
تانگ، رزمری. (1393). نقد و نظر: درآمدی جامع بر نظریههای فمینیستی. منیژه نجم‌عراقی. تهران: نشر نی.
توسلی، افسانه و جلالوند، انسیه. (1394). «استفاده از اینترنت و تمایل به خوداظهاری (مطالعه موردی دانشجویان دختر یکی از دانشگاه‌های شهر تهران)». فصلنامه مطالعات اجتماعی روان‎شناختی زنان، 13 (4)، صص 95-122.
جان برجر، (1391). «گزیده‏ای از راه‏های دیدن». شیرین‏دخت دقیقیان. نشریه زن‏نگار: مجموعه فرهنگ و هنر از منظر فمینیسم، بازنشانی شده در: 1396.05.12: [http://zannegaar.net/content/97].
روبینز کوین. (1382). «آیا تصویر باز هم ما را تکان خواهد داد؟» فرزان سجودی. نشریه بیناب، 1، صص 148-179.
 ساروخانی، باقر و رفعت‌جاه، مریم. (1383). «عوامل جامعه‌شناختی مؤثر در بازتعریف هویت اجتماعی زنان». زن در توسعه و سیاست، 8، صص 71-92.
سراج‌زاده، حسین، غلام‌رضاکاشی، محمدجواد و هلالی‌ستوده، مینا. (1391). «گفتمان جامعه پاک: شالوده‌شکنی سیاست نمایش بدن زنانه در دوره پهلوی». مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 26، صص 27-50.
سمانه، سامانی و فراهانی، اعظم. (1395). «هویت آنلاین و اینستاگرام (مطالعه چگونگی نمایش هویت جوانان در اینستاگرام)». فصلنامه رسانه، 27 (103)، صص 85-105.
عینی‎فر، م. (1395). «مطالعه شیوههای خودابرازی زنان با عکس در شبکه‏های اجتماعی (مطالعه موردی اینستاگرام)». پایان‏نامه کارشناسی‌ارشد، به راهنمایی مسعود کوثری، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران. (عینی‎فر، ب، 1395).
عینی‏فر، مینا. (1395). «اینستاگرام پنجره‏ای به سوی زنان». ماهنامه زنان و زندگی، 1، صص 6-12 (عینی‎فر، الف، 1395).
غلام‌رضاکاشی، محمدجواد و هلالی‎ستوده، مینا. (1392). «واکاوی گفتمان نظارت بر تن زنانه در ایران پس از انقلاب اسلامی». مطالعات فرهنگی و ارتباطات،32، صص 75-97.
فاتحی، ابوالقاسم و اخلاصی، ابراهیم. (1391). «گفتمان‌های اجتماعی زنان در پارادایم سنت و نوگرایی، مطالعه زنان هجده تا چهل سال شهر شیراز». معرفت فرهنگی اجتماعی، 11، صص 101-122.
کوثری، مسعود و تفرشی، امیرعلی. (1395). «تحلیل گفتمان شبکه کودک «جم‌جونیور» در نظم گفتمانی هویت مطلوب زنانه». مطالعات فرهنگ ارتباطات، 68، صص 53-84.
Howells, R. and Negreiros, J. (2012). Visual culture. Polity.
Marwick, A. and Boyd, D. (2011). «To see and be seen: Celebrity practice on Twitter». Convergence, 17(2), pp.139-158.
Sheldon, P. and Bryant, K. (2016). Instagram: Motives for its use and relationship to narcissism and contextual age. Computers in Human Behavior, 58, pp.89-97.
Tiidenberg, K. (2015). Odes to heteronormativity: Presentations of femininity in Russian-speaking pregnant women’s Instagram accounts. International Journal of Communication, 9, pp. 1746–1758.
Williams, A.A. and Marquez, B.A. (2015). The lonely selfie king: Selfies and the conspicuous prosumption of gender and race. International Journal of Communication, 9, pp. 1775–1787.