نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 پردیس بین المللی کیش، دانشگاه تهران، کیش، ایران

2 دانشیار گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

استفاده روزافرون از شبکه‌های ‌اجتماعی بر ابعاد مختلف سلامت کاربران، تأثیرگذار است. هدف از این پژوهش، ارائه الگو برای ارتقای سلامت ‌اجتماعی از طریق شبکه‌اجتماعی ‌اینستاگرام است. تاکنون درخصوص رابطه انواع گوناگون استفاده‌ازاینستاگرام با سلامت اجتماعی کاربران پژوهشی انجام نگرفته‌است. در این پژوهش به بررسی رابطه بین میزان استفاده و انواع‌استفاده ‌از ‌اینستاگرام با سلامت‌اجتماعی مخاطبین آن پرداخته‌شد. بدین منظور در بخش نخست پژوهش با بهره‌گیری از روش کیفی و انجام مصاحبه نیمه‌ ساختاریافته به طبقه‌بندی انواع گوناگون استفاده ‌از ‌اینستاگرام اقدام شد و سپس در بخش دوم با بهره‌گیری از روش کمی و توزیع پرسشنامه‌ به بررسی روابط مورد نظر پرداخته شد. یافته‌های پژوهش نشان‌داد بیش از نیمی از کاربران ایرانی اینستاگرام بین یک تا سه ساعت در شبانه‌روز از این شبکه استفاده می‌کنند و میزان سلامت‌اجتماعی آنان در حد متوسط (022/3) است. بین میزان استفاده ‌از ‌اینستاگرام و شاخص‌های انطباق، ارزشمندی و سلامت‌اجتماعی رابطه‌معنادار و منفی وجود دارد. انواع گوناگون استفاده‌از این شبکه به 9دسته قابل تقسیم است که نتایج نشان‌داد استفاده‌از‌اینستاگرام برای‌سرگرمی، و غوطه‌وری با شاخص انطباق‌اجتماعی رابطه‌معنادار منفی دارد. اما استفاده‌از‌اینستاگرام برای یادگیری، اشتغال، و انتقال دانش‌و‌اطلاعات با سلامت‌اجتماعی رابطه‌معنادار و مثبت دارد. استفاده ‌از ‌اینستاگرام برای ‌ارتباطات و نیز برای ‌خودابرازی با تعلق‌اجتماعی رابطه‌معنادار مثبت دارد. براساس یافته‌های این پژوهش، ارتقای بخشی از عوامل سلامت‌اجتماعی در بعد فردی از طریق اینستاگرام قابل تحقق است و این موضوع می‌تواند مورد‌توجه کاربران و مسئولین و سیاست‌گذاران قرار بگیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Presenting a pattern for promoting social health through social networks (Case study: Instagram social network)

نویسندگان [English]

  • mahsa zamani 1
  • Younes Nourbakhsh 2
  • Houshang Nayebi 2

1 Kish International Campus, University of Tehran, Kish, Iran

2 Associate Professor, Faculty of social sciences, University of Tehran

چکیده [English]

The increasing use of social networks is affecting various dimensions of users' health. The purpose of this study is to provide a pattern for promoting social health through the social network Instagram. For this purpose, in the first part of the research, using a qualitative method and conducting a semi-structured interview, various types of use of Instagram were classified and then in the second part, using quantitative method and distribution of questionnaires, the desired relationships were examined. Findings show that more than half of Iranian Instagram users use this network for one to three hours a day and their social health is average (3.022). There is a significant and negative relationship between the rate of use of Instagram and the indicators of social coherence, social contribution and social health. The various types of use of this network can be divided into 9 categories, the results of which show the use of Instagram for entertainment, and immersion have a negative relationship with the index of social adaptation. But using Instagram for learning, employment, and knowledge transfer has a significant and positive relationship with social health. Using Instagram for communication as well as for self-expression has a positive and significant relationship with social integration. According to the findings of this study, the promotion of some social health factors in the individual dimension can be achieved through Instagram, and this issue can be considered by users, officials and policy makers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Media
  • Social Networks
  • Instagram
  • Rate of use
  • Type of Use
  • Social Health

منابع

افتاده، جواد (1389). «رسانه‌های اجتماعی و کتاب بازگشت عموم و باز نشر کتاب»، فصلنامه کتاب مهر، شماره اول، صص 34-47.
آریانی، ابراهیم؛ زاهد بابلان، عادل؛ معینی کیا، مهدی و خالق خواه، علی (1394). «نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در قابلیت‌های پژوهشی دانشجویان تحصیلات تکمیلی». مجله دانشگاهی یادگیری الکترونیکی،  دوره 6، شماره 2، صص 26- 39.
آقایاری هیر، توکل؛ محمدپور، داریوش و جعفری، صابر (1395). » بررسی ضریب نفوذ شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر تلفن همراه و تأثیر آن بر سلامت‌اجتماعی (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه تبریز)». فصلنامه جامعه‌شناسی سبک زندگی، سال دوم، شماره پنجم، صص 1 -37.
برات دستجردی، نگین؛ داورپناه، هدایت‌اله و اسماعیلی؛ معصومه (1395). «بررسی رابطه بین میزان استفاده ‌از شبکه‌ اجتماعی فیس‌بوک و سلامت‌اجتماعی دانشجویان دانشگاه اصفهان 1391-1392». جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست و هفتم، شماره پیاپی (61)، شماره اول، صص 143-156.
توکل، محمد (1393). «سلامت‌اجتماعی: ابعاد، محورها و شاخص‌ها در مطالعات جهانی و ایرانی». فصلنامه اخلاق زیستی، سال چهارم، شماره چهاردهم، صص 115-135.
ذوالقدر، حسین و قاسم‌زاده عراقی، مرتضی (1392). «بررسی انگیزه‌های کاربران در استفاده از رسانه‌های اجتماعی (مطالعه موردی کاربران شبکه اجتماعی فیس‌بوک)». فصلنامه پژوهش ارتباطی، سال بیستم، شماره 3 (75)، صص 35-58.
رفیعی، حسن؛ سمیعی، مرسده؛ فروزش، کیان؛ قازاریان، ماریت؛ رحیمی، علی سینا و اکبریان، مهدی (1388). «تدوین شاخص ترکیبی سلامت‌اجتماعی در ایران». فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، شماره 19، صص 81-112.
ساعی، منصور و نظری مقدم، جواد (1392). «تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر سبک زندگی (با تأکید بر سلامت‌اجتماعی)». مجموع مقالات همایش تخصصی شبکه‌های اجتماعی (صص 159- 174). پژوهشکده فناوری اطلاعات و ارتباطات جهاد دانشگاهی، تهران،
سام آرام، عزت الله (1391). «سلامت‌اجتماعی، نظریه محوری مددکاری اجتماعی». نشریه پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، شماره 1، صص 23-52.
سورین، ورنر جی و تانکارد، جیمز دبلیو (1392). «نظریه‌های ارتباطات». ترجمه: علیرضا دهقان. تهران: دانشگاه تهران، چاپ ششم.
شاه قاسمی، احسان (1385). «مروری بر زمینه‌های تأثیر فضای مجازی بر نظریه‌های ارتباطات». مجله رسانه جهانی، شماره 2.
صادق زاده، رقیه؛ درتاج، فریبرز و منادی، مرتضی (1397). «بررسی انگیزه‌های دانش‌آموزان در استفاده ‌از اپلیکیشن اینستاگرام: یک پژوهش کیفی». فصلنامه مطالعات میان فرهنگی، سال سیزدهم، شماره 35، صص 167- 190.
قلی زاده خواجه، فاطمه (1394). «رابطه میزان استفاده ‌از شبکه‌های اجتماعی مجازی با سلامت‌اجتماعی دانشجویان دختر ساکن خوابگاه سلامت». پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی.
قیاسی، محمد امین (1394). «بررسی تأثیر استفاده ‌از شبکه‌های اجتماعی موبایل محور بر سلامت‌اجتماعی دانشجویان دانشگاه هرمزگان (مورد مطالعه: کاربران شبکه‌ اجتماعی مجازی)». پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه هرمزگان.
گودرزی، راضیه (1396). «بررسی رابطه رویکرد استفاده ‌از شبکه‌های مجازی با سلامت‌اجتماعی: مورد مطالعه دانشجویان دانشگاه الزهرا (س) و تهران». پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه الزهرا (س).
موسوی، میرطاهر؛ شیانی، ملیحه؛ فاطمی نیا، سیاوش و امیدنیا، سهیلا (1394). «بسط مفهومی سرمایه اجتماعی با رویکرد سلامت‌اجتماعی». فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال پانزدهم، شماره 57، صص 109-148.
موسوی، میرنظیر (1399). «تحلیل نحوۀ بازنمایی بزه دیدگی زنان در فضای مجازی (مطالعۀ موردی، سایت‌های خبری باشگاه خبرنگاران جوان، خبر آنلاین، تابناک و ایسنا)»، ششمین همایش ملی پژوهش‌های نوین در حوزۀ علوم انسانی، اقتصاد و حسابداری ایران، تهران.
نایبی، هوشنگ (1392). «برنامه کامپیوتری آمار در علوم اجتماعی SPSS». تهران: نشر نی، چاپ اول.
نوربخش، یونس و صحراگرد، کبری (1397). «بررسی جامعه شناختی تأثیر رسانه‌های نوین اجتماعی بر اعتماد‌اجتماعی کاربران (مورد مطالعه دانشجویان دانشگاه تهران)». سومین همایش ملی آسیب‌های اجتماعی ایران، ۳۰-۳۱ اردیبهشت، تهران، ایران.
نوربخش، یونس؛ حیدرخانی، هابیل و محمدی، اصغر (1396). «بررسی ارتباط بین حمایت‌اجتماعی و سلامت‌اجتماعی جوانان مناطق حاشیه نشین شهر کرمانشاه». بررسی مسائل اجتماعی ایران، دوره هشتم، شماره دوم، صص 233-257.
نورمحمدی، مرتضی (1388). «چالش‎ فرهنگ و هویت در فضای مجازی». نشریه پگاه حوزه، شماره 261، ص 31.
نیازی، محسن؛ شفائی مقدم، الهام و خدادادی، ناهید (1399). «تبیین رابطه بین شبکه‌های اجتماعی مجازی موبایل محور با سلامت‌اجتماعی شهروندان: پژوهشی بر مبنای رویکرد حوزه عمومی هابرماس». فصلنامه مطالعات جامعه شناختی شهری، سال دهم، شماره سی و پنجم، صص 1-26.
Bhandarkar, Ajay M.; Pandey, Arvind Kumar; Nayak, Ramya; Pujary, Kailesh & Kumar, Ashwini. (2021). "Impact of Social Media on The Academic Performance of Undergraduate Medical Students". Medical Journal Armed Forces India 77, pp 37-41.
Brandtzæg, Petter Bae (2012). "Social Networking Sites: Their Users and Social Implications—A Longitudinal Study". Journal of Computer-Mediated Communication, 17(4), 467-488.
Burke, Moira; Marlow, Cameron & Lento, Thomas M. (2010). "Social Network Activity and Social Well-Being". In Proceedings of the SIGCHI Conference on Human Factors in Computing Systems, 1909-1912, New York: ACM.
Cho, S.M. & Park, Ch. & Song, M. (2020). "The evolution of Social Health Research Topics: A Data-driven Analysis". Social Science & Medicine, 265, 1-10.
Faelens, Lien; Hoorelbeke, Kristof; Cambier, Ruben; van Put, Jill; Van de Putte, Eowyn; De Raedt, Rudi;& Koster, Ernst H.W. (2021). “The relationship between Instagram use and indicators of mental health: A systematic review”. Computers in Human Behavior Reports, 4, pp 1-18.
Frison, Eline & Eggermont, Steven. (2017). “Browsing, posting, and liking on Instagram: The reciprocal relationships between different types of Instagram use and adolescents’ depressed mood”. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 20(10), 603–609. https://doi.org/10.1089/cyber.2017.0156
Gambo, Sarah & Ozad, Bahire Ofe. (2020). "The Demographics of Computer-mediated Communication: A Review of Social Media Demographic Trends among Social Networking Site Giants". Computers in Human Behavior Reports 2, pp 1-8.
Hellberg, Maria (2015). "Visual Brand Communication on Instagram: A Study on Consumer Engagement". Master Thesis. Department of Marketing; Hanken School of Economics.
Hochman, Nadav & Manovich, Lev. (2013). "Zooming into an Instagram City: Reading The Local Through Social Media". First Monday, 18(7).
Huang, Yi-Ting & Su, Sheng-Fang (2018). "Motives for Instagram Use and Topics of Interest Among Young Adults". Future internet, 10(8), 77, pp 1-12.
Huang, Chiungjung. (2020). “A meta-analysis of the problematic social media use and mental health”. International Journal of Social Psychiatry, 0020764020978434.
Jiang, Shaohai & Ngien, Annabel. (2020). "The Effects of Instagram Use, Social Comparison, and Self-Esteem on Social Anxiety: A Survey Study in Singapore". Social Media + Society, April-June 2020: 1–10
Kaplan, Andreas M. & Haenlein, Michael. (2010). "Users of the World, Unite! The Challenges and Opportunities of Social Media". Business Horizons. 53, 59—68.
Kenton, Will. (2019). "Social Networking Service – SNS". https://www.investopedia.com/terms/s/social-networking-service-sns.asp
Keyes, Corey Lee M. (1998), “Social Well – Being”. Social Psychology Quarterly, Vol. 61, No. 2: 121-140.
Li, Pengxiang; Chang, Leanne; Chua, Trudy Hui Hui; & Loh, Renae Sze Ming. (2018). “Likes as KPI: An examination of teenage girls’ perspective on peer feedback on Instagram and its influence on coping response”. Telematics and Informatics, 35(7), 1994–2005. https://doi.org/10.1016/j. tele.2018.07.003.
Marino, Claudia; Gini, Gianluca; Vieno, Alessio & Spada, Marcantonio M. (2018). “The associations between problematic Facebook use, psychological distress and well-being among adolescents and young adults: A systematic review and meta-analysis”. Journal of Affective Disorders, 226, 274–281. https://doi.org/10.1016/j.jad.2017.10.007.
Meshi, D., Cotten, S. R., & Bender, A. R. (2020). “Problematic Social Media Use and Perceived Social Isolation in Older Adults: A Cross-Sectional Study”. Gerontology, 66 (2), 160–168. https://doi.org/10.1159/000502577.
Peng, Sancheng; Zhou, Yongmei; Cao, Lihong; Yu, Shui; Niu, Jianwei & Jia, Weijia. (2018). "Influence Analysis in Social Networks: A Survey". Journal Of Network and Computer Applications, 106, 17-32.
Sabbar, Shaho & Hyun, Daiwon. (2016). “What do we trust? a study on credibility of new and old media and relations with medium, content and audience characteristics”. New Media Studies, 1(4). 205-245. https://www.sid.ir/en/journal/viewpaper.aspx?id=582609
Sabbar, Shaho & Matheson, Donald. (2019). “Mass media vs. the mass of media: a study on the human nodes in a social network and their chosen messages”. Journal of Cyberspace Studies, 3(1), 23-42. https://doi.org/10.22059/jcss.2019.271467.1031
Sabbar, Shaho; Abdollahinezhad, A., Heidari, A., & Mohammadi, F. (2021). “Knowledge Management in the Age of Unreliable Messages. Do University Students Trust Online Messages? (A Survey from the Middle East):. AD-Minister(39), 143-162. doi:https://doi.org/10.17230/ Ad-minister.39.7
Sherlock, M., & Wagstaff, D. L. (2019). “Exploring the relationship between frequency of Instagram use, exposure to idealized images, and psychological well-being in women”. Psychology of Popular Media Culture, 8(4), 482–490. https://doi.org/ 10.1037/ppm0000182.
Sheldon, Pavica & Bryant, Pavica (2016). "Instagram: Motives for its Use and Relationship to Narcissism and Contextual Age". Computers in Human Behavior, No. 58, pp 89-97.
Stapleton, Peta; Luiz, Gabriella & Chatwin, Hannah. (2017). "Generation Validation: The Role of Social Comparison in Use of Instagram Among Emerging Adults". Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 20, 142–149.
Ting, Hiram; Ming, Winnie Wong Poh; Run, Ernest Cyril De & Choo, Sally Lau Yin. (2015). "Beliefs about the Use of Instagram: An Exploratory Study". International Journal of Business and Innovation. Vol. 2, Issue 2, 15-31.
Ustun, Tevfik Bedirhan & Jakob, Robert.  (2005). "Re-defining Health". Bulletin of the World Health Organization (WHO), 83:802.
WHO. (2014). Basic Documents: Forty-Eighth Edition. World Health Organization (WHO), Geneva, Switzerland. https://apps.who.int/gb/bd/PDF/bd48/basic-documents-48th-edition-en.pdf. (Accessed 18 February 2020).
Yu, Shui; Liu, Meng; Dou, Wanchun; Liu, Xiting & Zhou, Sanming. (2017). "Networking for Big Data: a Survey".IEEE Commun. Surv. Tutor. 19 (1), 531–549.
Yuen, Chien; & Ka, Yuen. (2013). "Impact of Virtual Social Networks in Community Health". Health and Social Behavior, 44, 275-291.