نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم ارتباطات، گروه علوم اجتماعی دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

2 استادیار گروه علوم ارتباطات اجتماعی دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

این مقاله به دنبال بررسی عواملی است که سبب شده‌اند جوان ایرانی برای تأمین نیاز خود به سرگرمی، شبکه‌های ماهواره‌ای را به برنامه‌های مشابه تلویزیون داخلی ترجیح دهد و به این سؤال پاسخ می‌دهد که از دید مخاطبان جوان، چه عواملی سبب جذابیت محتواهای داستانی و مستند تلویزیون‌های ماهواره‌ای شده‌اند؟ برای یافتن پاسخ این سؤال با 25 جوان تهرانی مصاحبه فردی و گروهی نیمه ساختاریافته کیفی انجام‌شده و متن مصاحبه‌ها به روش تحلیل مضمونی و با کمک نرم‌افزار مکس‌کیودا تحلیل‌شده است.
تحلیل یافته‌های مصاحبه‌ها نشان می‌دهد که دلایل جذابیت فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی ماهواره‌ای را می‌توان در مضامین فراگیر زیر خلاصه کرد: روال‌های قصه‌پردازی، چسب اجتماعی، توانمندسازی اطلاعاتی مخاطب، مقاومت در برابر چارچوب‌های تلویزیون داخلی و تکرار الگوهای آشنا. همچنین دلایل جذابیت مستندهای تلویزیون‌های ماهواره‌ای را می‌توان در جامعیت روایت و انتخاب و روایت حرفه‌ای سوژه‌ها خلاصه کرد.
به‌طورکلی محتوای داستانی و مستند شبکه‌های ماهواره‌ای سه کارکرد اصلی دارند: مخاطبان با استفاده از محتوا تعاملات خود را گسترش می‌دهند و موضوعاتی برای ارتباط به دست می‌آورند. آن‌ها می‌توانند در دنیایی که معانی آن را مؤلفان دیگری تولید کرده‌اند، الگوهای آشنای خود را بیایند و فضای آشنای خود را شکل دهند و با اطلاعاتی که از محتوای داستانی و مستند به دست می‌آورند، بدون این‌که رنج مواجهه با محتوای جدی را متحمل شده باشند، احساس می‌کنند در ساختن دنیای خود و مواجهه با جهان اجتماعی توانمندند و این توانمندی بااحساس احاطه بر جهان به‌دست‌آمده که رضایت روانی مخاطبان جوان را در پی دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Influential Factors Affecting Documentary and Drama Content Appealingness from the Youth's Point of View

نویسندگان [English]

  • abdolrahman alizadeh 1
  • zarrin zardar 2

1 Assistant Professor of Communication Sciences, Golestan University of Social Sciences, Gorgan, Iran

2 faculty of communication since university of allameh tabatabii

چکیده [English]

This paper aims to scrutinize what factors make Iranian youth pick Persian satellite televisions to fulfill their needs to entertain and prefer it to domestic TV channels and to answer this main question that from Youth audiences point of view, which factors affecting documentary and drama content appealingness in satellite televisions? To achieve the answer, 25 qualitative semi-structured individual and group in-depth interview conducted and analyzed by thematic analysis technic through MAXQDA 10 software.
Analysis revealed that the main factors of appealingness of drama content of satellite TVs could be summarized to five factors: story telling trends, social sticks, informational emowerment, resistance against domestic TV frames and repetition of familiar patterns. Moreover, there are two main factors which explain appealingness of satellite televisions documentaries to Iranian youth: comprehensiveness of narratives and professional selection and narration of subjects.
In general, drama and documentary contents of Persian satellite TVs have three substancial functions for youth audiences which cause their gratification. Audiences gain some Ideas and subjects to communicate, so, they can use this material to expand their social interactions. As well, they can find their familiar patterns, in the world where the other author created that; they can make their own meanings and build their own world. Without any irritating confront with serious content, they get the information from drama and documentary and it make them feel empowered in creating their world and confronting social world and this feeling of surrounding the world make them satisfied.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Satellite Televisions
  • Documentary
  • Drama
  • Thematic analysis
  • Appealingness
-   ارجمندی، غلامرضا. (1380)، «پخش مستقیم ماهواره‌ای، پیامدها و سیاست‌ها»، نامه انجمن جامعه‌شناسی ایران، شماره 6.
-  استوری، جان. (1386)، مطالعات فرهنگی درباره فرهنگ‌عامه. ترجمه: حسین پاینده. تهران: نشر آگه.
-  امامی، همایون. (1375). «فیلم مستند و یک تعریف». نقد سینما. شماره هفتم.
-  پری، راجر. (1394). تاریخ رسانه؛ از گیلگمش تا گوگل. ترجمه: بهروز تورانی. تهران: انتشارات روزنامه ایران.
-  حسینی ‌انجدانی، مریم. (1395)، روش تحلیل مضمون، تهران: مرکز پژوهش و سنجش افکار صداوسیما.
رسولی، محمدرضا. (1381)، «رادیو و تلویزیون: مخاطب‌شناسی تلویزیون‌های ماهواره‌ای»، رسانه، شماره 52.
-  رضایی، محمد. (1387)، «مصرف تلویزیون: بازتولید هژمونی یا مقاومت نشانه‌ای»، در: مطالعات فرهنگی، مصرف فرهنگی و زندگی روزمره در ایران، به اهتمام عباس کاظمی، تهران: جهاد دانشگاهی واحد تهران.
-  سورین، ورنر و تانکارد، جمیز. (1381)، نظریه‌های ارتباطات، ترجمه: علیرضا دهقان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-  شهابی، محمود؛ جهانگردی، مجتبی. (1387). «خاستگاه اجتماعی الگوهای استفاده از تلویزیون‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان در میان مخاطبان تهرانی». فصلنامه تحقیقات فرهنگی. سال اول. شماره 2.
-  عزیزی، حمید؛ مهدی زاده، سید محمد.(1395)، «بررسی عوامل مؤثر بر انگیزه‌های زنان از تماشای سریال‌های شبکه ماهواره‌ای جم (مطالعه موردی: زنان شهر کامیاران)»، مطالعات اجتماعی - روانشناختی زنان، شماره 48.
-  فیسک، جان. (1388)، درآمدی بر مطالعات ارتباطی، ترجمه: مهدی غبرایی، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
-  کاظمی، عباس. (1387)، «سه پارادایم در مطالعه‌مصرف فرهنگی»، در: مطالعات فرهنگی، مصرف فرهنگی و زندگی روزمره در ایران، به اهتمام عباس کاظمی، تهران: جهاد دانشگاهی واحد تهران.
-  لیندلف، تامس آر. و تیلور، برایان سی. (1388)، روشهای تحقیق کیفی در علوم ارتباطات، ترجمه: عبدالله گیویان، تهران: همشهری.
-  متانی، مهرداد؛ فرهنگی، علی‌اکبر. (1394)، انگیزه‌های مصرف شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان (رابطه آن با ویژگی‌های جمعیت شناختی مخاطبان در میان شهروندان قائم‌شهری)، پژوهش‌های ارتباطی، شماره 81.
-  محسنیان راد، مهدی. (1381)، «بازخوانی نخستین پژوهش ایرانی درباره برنامه‌های ماهواره‌ای تلویزیون از آسیا»، فصلنامه پژوهش سنجش، شماره 30 و 31.
-  مرکز پژوهش و سنجش افکار صداوسیما. (1395)، «نظرسنجی از مردم درباره برنامه‌های شبکه‌های ماهواره‌ای»، گزارش طرح نظرسنجی اداره کل پژوهش و سنجش، مرکز پژوهش و سنجش افکار صداوسیما.
-  مک‌کوایل، دنیس. (1382)، مخاطبشناسی، ترجمه: مهدی‌منتظرقائم، چاپ دوم، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
-  منتظر قائم، مهدی. (1381). «بررسی و نقد سیاست ماهواره‌ای ایران با تأکید بر تجربه کشورهای آسیایی». پژوهش و سنجش. شماره‌های 30 و 31.
-  مهدی زاده، سید محمد. (1384)، مطالعه تطبیقی نظریه کاشت و دریافت در ارتباطات، تهران: مرکز تحقیقات صداوسیما.
-  مهدی زاده، سید محمد. (1389)، نظریه‌های رسانه؛ اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی، تهران: انتشارات همشهری.
-  نجفی اصل، مرضیه. (1392)، «جمع‌بندی نظرسنجی‌های فصلی سیما در سال 1391»، تهران: مرکز تحقیقات صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران.
-  نصیری، بهاره و سلطانی، جلیل. (1393)، «عوامل مؤثر بر گرایش ساکنین شهر شهریار به تماشای برنامه‌های ماهواره‌های» فصلنامه مطالعات رسانه‌ای، سال نهم - شماره 3.
-  ویندال، سون و دیگران. (1376)، کاربرد نظریه‌های ارتباطات، ترجمه: علیرضا دهقان، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
 
-   Alikhah, Fardin. (2008). “The politics of satellite television in Iran” in: Semati, Mehdi. (2008). Media, Culture and Society in iran: Living with globalization and the Islamic state. USA & Canada: Routledge
-   Beattie, Keith. (2004). Documentary Screens: Non-fiction Film and Television. Palgrave Macmillan.
-   Boyatzis, Richard E. (1998). Transforming qualitative information: thematic analysis and code development, sage publications
-   Edgar, Andrew; Sedgwick, peter(1999). Key Concept in Cultural Theory. London & New York: Routledge
-   Fulton, Helen et al. (2005). Narrative and Media. Cambridge University Press
-   Grossberg, Lawrence et al. (2006). Medai Making; Mass Media a Popular culture, Second Edition, sage
-   Holmes, Su. (2008). The Quiz Show. Edinburgh University Press Ltd.
-   King, Nigel & Horrocks, Christine. (2010). Interviews in qualitative research, London: sage.
-   Lacey, Nick. (2002). Media Insttutions and Audiences: Key Concepts in Media Studies, New York: PALGRAVE
-   Laughey, Dan. (2007). Key Themes in Media Theory. New York: Mc Graw-Hill. Open University Press
-   Magee, Sara C. (2008). That's Television Entertainment: The History, Development, and Impact of the First Five Seasons of "Entertainment Tonight", 1981-86
-   McLane, Betsy A. (2012). A New History of Documentary Film. New York: Continuum
-   Mittell, Jason. (2004). Ganre and Television: From Cop Shows to Cartoons in American Culture. London & New York: Routledge
-   Morley, David. (1992). Television, Audiences & Cultural Studies. London & New York: Routledge
-   Neale, Stephen. (1980). Genre. UK: British Film Institute
-   Selznick, Barbara J. (2008). Global Television: Co – Producing Culture. Philadelphia: Temple University Press
Stevenson, Nick. (2002). Understanding Media Cultures: Social Theory and Mass Communication, Second Edition, London: SAGE Publications