نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی
2 دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز
چکیده
در عصر دیجیتال، حضور فعال دانشجویان در کتابخانه‌های دانشگاهی ایران، کمرنگ شده است. این پژوهش با هدف یافتن معیارهایی برای ارتقای کیفیت فضای کالبدی کتابخانه‌های دانشگاهی صورت گرفت. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری شامل مراجعه‌کنندگان به کتابخانه‌های مرکزی هفت دانشگاه و مؤسسة آموزش عالی سطح یک کشور واقع در شهر تهران بود. با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای تعداد 246 استفاده‌کننده انتخاب شدند و به پرسشنامه محقق ساخته رضایتمندی پژوهشگران از کتابخانه پاسخ دادند. پس از حذف 36 پرسشنامه مخدوش، تحلیل اطلاعات 210 آزمودنی با استفاده از روش تحلیل عاملی صورت گرفت. یافته‌ها نشان داد بین رضایتمندی کتابخانه با عوامل حس تعلق و عملکرد فضاهای داخلی و زیرساخت نرم‌افزاری رابطه مستقیم وجود دارد که از لحاظ آماری معنی‌دار می‌باشد (0/01>P). همچنین نتایج نشان داد که بین رضایتمندی با آسایش محیطی و زیبایی‌شناسی (0/193=r) رابطه مستقیم و معنی‌داری وجود دارد (0/05>P). بر اساس یافته‌ها می‌توان نتیجه گرفت که ارزیابی معیارهای طراحی کتابخانه‌های دیجیتال در ایران و اعتبارسنجی آنها به عنوان نهادهای مهم آموزشی و پژوهشی کشور می‌تواند براساس استانداردهای بین‌المللی انجام گیرد. با تبدیل این معیارهای کیفی به پیشنهادات طراحی توسط معماران می‌توان تا حد زیادی معضلات موجود در کتابخانه‌ها را کاهش داد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Effective Factors on Users Satisfaction in Digital Libraries
نویسندگان [English]
- Mohammad-Taghi Nazarpour 1
- Saeid Norouzian-Maleki 1
- Ghanbar Ahmadi 2
1 Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University, Tehran. Iran
2 Ph.D. Student of Information Science and Knowledge Management, Shahid Chamran University of Ahvaz, Iran
چکیده [English]
The active presence of students in the academic libraries has been on a steady decline throughout the digital era. The current research was conducted with the aim of investigating the factors affecting the quality of academic library spaces. The research method was correlational and the target population has consisted of all central library users of top universities in Tehran. This cross-sectional study was conducted on 246 users of the academic libraries, from January to March 2019. Respondents were selected using cluster sampling method. The users’ satisfaction on academic library questionnaire was completed by all participants. Respondents ranked their responses among each of the variables by using Likert scale. 210 questionnaires were included in the final analysis after exclusion of 36 questionnaires with missing data. Data analyses were done by using SPSS software and the validity of the questionnaire was analyzed. To process information and identify categories of items of questionnaires, Exploratory Factor Analysis (EFA) was used and three major factors of users’ satisfaction in libraries have been extracted according to the users’ opinion. Results showed that there was a significant positive relationship between users’ satisfaction and place attachment and functions of interior spaces (r=0.662, p<0.01), software infrastructure (r=0.589, p<0.01) and environmental comfort and aesthetics (r=0.193, p<0.05). It is clear that these components should be considered by designers and architects, in order to obedience of provided regulations can solve the present difficulties of academic libraries.
کلیدواژه‌ها [English]
- Digital Libraries
- Researchers’ satisfaction
- Software infrastructure
- Physical spaces
منابع
- باستانی، سوسن؛ خانیکی، هادی؛ ارکان زاده یزدی، سعید و جعفرزاده‌پور، فروزنده. (1397). «رسانه‌های نوین در برابر رسانه‌های جریان اصلی: عامل یا تشدیدکننده ضعف؟ بررسی اثرات فناوری‌های نوین بر مصرف رسانه‌های جریان اصلی». فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال چهاردهم، شماره 51. 38-13.
- بیات، محمد کریم؛ اسفندیاری مقدم، علیرضا و علیپوری حافظی، حامد. (1397). «کاربرد رسانه‌های اجتماعی در کتابخانه‌های دانشگاهی: فرا تحلیل مقالات بین‌المللی». فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، سال چهارم، شماره 14. 356-309.
- حیدر تأمینی، میترا؛ علیپور حافظی، حامد و عبداللهی، زهرا. (1390) «وضعیت ساختمان و تجهیزات کتابخانة مرکزی تبریز در مقایسه با استانداردهای کتابخانه‌های عمومی و بررسی میزان رضایت مراجعان از فضای کتابخانه». فصلنامه تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، دوره 17، شماره 3 (پیاپی 66). 544-517.
- طاهریان، مریم؛ دلاور، علی؛ رسولی، محمدرضا و عقیلی، سید وحید. (1397). «رابطه استفاده از شبکه‌های اجتماعی با هوش شناختی، هوش هیجانی، خلاقیت و ویژگی‌های شخصیتی در کاربران». فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، سال چهارم، شماره 15. 280-253.
- علیپور حافظی، مهدی. (۱۳۹۰). کتابخانه‌های دیجیتال: مبادله اطلاعات، تهران: سمت.
- غنیمه، عبدالرحیم. (1394). تاریخ دانشگاه‌های بزرگ اسلامی، نورالله کسائی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- فیضی، محسن؛ حسینی، سید باقر؛ مجیدی، وحید و احمدی، جواد. (1396). «ارزیابی مؤلفه‌های مؤثر بر ارتقاء کیفیت فضای معماری در کتابخانه‌های عمومی (مطالعه موردی: کتابخانه مرکزی همدان)». هویت شهر، سال یازدهم، شماره 31. 54-43.
- لاوسون، برایان. (1391). زبان فضا، ترجمة: علیرضا عینی‌فر و فؤاد کریمیان، تهران: انتشارات دانشگاه
- لاهوتی، زهرا؛ قنبریان، عبدالحمید و مرادی، ابراهیم. (1394). «بررسی نقش طبیعت و معماری در رضایتمندی مراجعان کتابخانه (نمونه موردی: شهر ایلام)». فرهنگ ایلام، دوره شانزدهم، شماره 46 و 47. 43-54.
- مختاری معمار، حسین. (1373). «معماری ساختمان کتابخانه»، فصلنامه تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، دوره 4، شماره 1 و 2 (پیاپی 12). 104-101.
- مرادپور، رضا و مهوش، محمد. (1390). «میزان رضایتمندی استفاده‌کنندگان کتابخانه‌های عمومی استان خراسان شمالی از فضا و معماری کتابخانه‌ها»، فصلنامه تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، دوره 17، شماره 3 (پیاپی 66). 401-381.
- موسوی، سید کمال‌الدین و جوادی، سمانه سادات. (1397). «بررسی نقش استفاده از اینترنت در میزان بروز عادات و خصلت‌های منفی فرهنگی: مطالعه موردی شهر کاشان». فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، سال چهارم، شماره 14. 281-249.
- نادی راوندی، سمیه و حاجی زین‌العابدینی، محسن. (1388). «شاخص‌های طراحی و ارزیابی کتابخانه‌های دیجیتالی». نشریه مدیریت سلامت، دوره 12، شماره 38. 48-37.
- نوروزی، یعقوب و علیپور حافظی، مهدی. (1380). «کتابخانه‌های دیجیتالی». فصلنامه کتاب، دوره 12، شماره 4. 103-84.
- Andersson, Martin, Johan P. Larsson, and Joakim Wernberg. (2018). «Urban preferences, amenities and age: Exploring the spatial distribution of age in Stockholm from 1991 to 2011«.Regional Science Policy & Practice, 10(4), 367-381.
- Atkinson, Sarah J., Sara Fuller, and Joe Painter, (Eds.). (2016). Wellbeing and place. London: Routledge.
- Corrall, Sheila. (2018). «Library space assessment methods: perspectives of new information professionals«.Information and Learning Science, 119(1/2), 39-63.
- Dickson, Andrea, and Robert P. Holley. (2010). «Social networking in academic libraries: the possibilities and the concerns «. New library world,111(11/12), 468-479.
- Faulkner-Brown, Harry. (1979). «The open plan and flexibility.« Proceedings of International Association of Technological University Libraries,11(3), 3-18.
- Gonçalves, Marcos André, Bárbara L. Moreira, Edward A. Fox, and Layne T. Watson. (2007) «.«What is a good digital library?«–A quality model for digital libraries.« Information Processing & Management,43(5), 1416-1437.
- Kline, Rex B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling. New York, NY: Guilford
- Lecours, Vincent, Rodolphe Devillers, Alvin E. Simms, Vanessa L. Lucieer, and Craig J. Brown. (2017). «Towards a framework for terrain attribute selection in environmental studies«.Environmental Modelling & Software, 89, 19-30.
- Kahn, Louis I. (1995). «Space Form Use: A Library«.Pennsylvania Triangle, 43, 43-44.
- Mainka, Agnes, Sarah Hartmann, Lisa Orszullok, Isabella Peters, Anika Stallmann, and Wolfgang G. Stock. (2013). «Public libraries in the knowledge society: Core services of libraries in informational world cities«.Libri, 63(4), 295-319.
- McCabe, Gerard B., and James Robert Kennedy. (2003). Planning the modern public library building. Westport, CT: Libraries Unlimited.
- Mehraban, Sahar, and Hojat Allah Hasan Larijani. (2009). Designing a Digital Library for National Network of Nanotechnology. Epistemology, 1(3), 101-115.
- Meyers, Lawrence S., Glenn Gamst, and Anthony J. Guarino. (2016). Applied multivariate research: Design and interpretation. California: Sage publications.
- Palmer, Stuart. (2014). «Characterizing university library use of social media: a case study of Twitter and Facebook from Australia«.The Journal of Academic Librarianship, 40(6), 611-619.
- Powell, Mark. (2002). «Designing library space to facilitate learning: A review of the UK higher education sector«.Libri, 52(2), 110-120.
- Saracevic, Tefko, and Marija Dalbello. (2001). «A survey of digital library education«.Proceedings of the American society for information science and technology, 38, 209-223.
- Sun, Yi, David R. Phillips, and Moses Wong. (2018). «A study of housing typology and perceived age-friendliness in an established Hong Kong new town: A person-environment perspective«.Geoforum, 88, 17-27.
- Veronica Anunobi, Chinwe and Majesty Ignatius Ezeani. (2011). Digital library deployment in a university: challenges and prospects. Library Hi Tech,29(2), 373-386.
- Xie, Iris, and Jennifer Stevenson. (2014). «Social media application in digital libraries«.Online Information Review, 38(4), 502-523.
)