نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جامعه شناسی. دانشگاه علامه طباطبائی - تهران- ایران.

2 دانشیار گروه مطالعات زنان. دانشگاه علامه طباطبائی. تهران ایران

3 گروه مطالعات فرهنگی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

فضای مجازی عرصه ای برای بازنمایی هویت های اجتماعی است و در این میان هویت های زنانه نیز مجال بسیاری برای خود ابرازی در این میدان یافته اند. فضای مجازی همزمان انعکاس‌دهنده و برسازنده زندگی روزمره است. پژوهش حاضر با تأکید بر زندگی روزمره خانوادگی زنان ایرانی در اینستاگرام در جستجوی فهم چگونگی استفاده آن‌ها از فضای مجازی برای تأثیرگذاری بر مخاطب و الگوهای بازخورد مخاطبان در صفحات و پست‍های اینستاگرامرهای زن خانه دار می‌باشد. با تحلیل بیش از 800 پست از 26 اینستاگرامر و نظرات مخاطبان ذیل پست‍ها، سه مضمون کلی شامل مادری و خانه ایده آل؛ انقیاد توأم با قدرتمندی / بازنمایی هویت‌های زنانه-مردانه و پارادوکس‌های هویتی / بازنمایی مفهوم خوشبختی در پیوند با خانواده، مصرف تظاهری و زیبایی استخراج و تحلیل شده اند. نتایج این پژوهش نشان می‍دهد که شبکه اینستاگرام برای زنان اینستاگرامر ایرانی دارای کارکرد هویت‍بخشی و فراغتی است که در بستر آن زنان ضمن بازنمایی نقش های جنسیتی در قالب کلیشه های سنتی، نسبت به الگوهای حاکم بر ساختارهای مردسالارانه مقاومت داشته و کنش‌های آگاهانه ای برای رسیدن به اهداف خود و تبدیل شدن به اینستاگرامر انجام می‌دهند و در این مسیر، هم‍زمان درجاتی از سوژگی و فرودستی آنان بازنمایی می‍شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Representation of women’s everyday family life on Instagram

نویسندگان [English]

  • Mohammad saeeid zokaei 1
  • mohammad taghi karami 2
  • Shima FarzadManesh 3

1 Professor of Sociology Department. Allameh Tabataba'i University - Tehran - Iran.

2 Associated Professor Department of Women Studies. Allameh Tabataba'i University

3 Department of Cultural Studies, Faculty of Social Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Many scholars believe that social media has changed the everyday communication and social structures especially for margin groups like women. This study aims to find how Instagram influences representation of women’s everyday life, and how do women try to represent their everyday life in cyberspace?
The research is based on a phenomenology approach and thematic analysis of the 800 post from 26 Instagrammer’s pages and their comments. This study aims to understand what are the most important themes represented by women about family roles, the body, consumption and satisfaction, by investigation on the connotation of their photos and captions in pages.
Results indicates the following types of themes: first: motherhood and ideal home ; subjectivity coupled with power, Second: representation of male-female identities and identity’s paradoxes, third: representation of satisfaction in the family, conspicuous consumption and beauty . Also the results shows that Instagram has identity and leisure function for women.
Data analysis shows that they use the cyberspace to challenge reality of public sphere that has caused be living in a paradoxical life world which makes women neither be objects of male dominance as they are in traditional clichés, nor be sovereign subject who is capable to deconstruct gendered patterns. Rather, they simultaneously have degrees of subjectivity and objectivity that empowers them to ignore some degrees of male dominance or to negotiate them, because there are some possibilities in social media and cyberspace like Instageram.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cyberfeminism
  • everyday life
  • representation
  • female subjectivity and objectivity
  • Instagram
احدی. الناز، انتصار فومنی. غلامحسین، (1395)، «بررسی تأثیر میزان مصرف شبکه‌های اجتماعی مجازی بر سبک زندگی دختران و زنان شهر مراغه»، فصلنامه مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، شماره 21، تابستان 96، صص 173-193
استریناتی، دومینیک (1379)، مقدمه‌ای بر نظریه‌های فرهنگ‌عامه، ترجمه ثریا پاک نظر، نشر آگه
استوری، جان (1385)، مطالعات فرهنگی درباره فرهنگ‌عامه، ترجمه حسین پاینده، تهران نشر آگه
اکبرزاده جهرمی، سیدجمال الدین، رضوی زاده، سیدنورالدین، شیخی، محدثه. (1398). «نقش اینستاگرام در مدیریت بدن زنان: مطالعه موردی زنان منطقه یک و بیست تهران». مطالعات رسانه‌های نوین، 5(20), 37-79. doi: 10.22054/nms.2020.45410.801
آبوت. پاملا، والاس. کلر (1383)، جامعه‌شناسی زنان، ترجمه منیژه نجم عراقی، نشر نی
بارکر، کریس (1387)، مطالعات فرهنگی (نظریه و عملکرد)، ترجمه مهدی فرجی و نفیسه حمیدی، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی
بختیاری، آمنه. نصیری، بهاره (1394)، «صورت‍بندی نظری فمینیسم در مطالعات رسانه‍ای»، فصلنامه مطالعات رسانهای، سال هشتم، شماره 23، زمستان 94، صص 97-106
بک، لس، بنت، اندی و دیگران (1395)، مقدمهای بر جامعه‌شناسی فرهنگی، ترجمه غلامرضا حداد، انتشارات دانشگاه امام صادق
بودریار، ژان (1389)، جامعه مصرفی، اسطوره‌ها و ساختارها، ترجمه پیروز ایزدی، نشر ثالث
بیسلی، کریس (1385)، چیستی فمینیسم، ترجمه محمدرضا زمردی، انتشارات روشنگران، تهران
توسلی. افسانه، جلالوند. انسیه (1394)، «استفاده از اینترنت و تمایل به خود اظهاری (مطالعه موردی دانشجویان دختر یکی از دانشگاه‌های شهر تهران)»، فصلنامه مطالعات اجتماعی-روانشناختی زنان، شماره 45، تابستان 94، صص 95-122
حداد، غلامرضا. (1397). «سیاست رسانه‌ای شده؛ نمونه پژوهی مقایسه‌ای جو لوله کش و میرزاآقا». مطالعات رسانه‌های نوین، 4(13), 63-105. doi: 10.22054/cs.2018.30638.437
حمیدی، نفیسه (1385)، بدن زنانه و زندگی روزمره، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
خانیکی. هادی، بابایی. محمود (1390)، «فضای سایبر و شبکه‍های اجتماعی»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی، دوره اول، شماره 1، پاییز و زمستان 90، صص 71-95
 دبور، گی (1393)، جامعه نمایشی، ترجمه بهروز صفدری، انتشارات آگه
ذکایی. محمدسعید، حسنی. محمدحسین (1394)، «گونه‌شناسی کاربران رسانه‌های اجتماعی»، فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، شماره 17، زمستان 94، صص 37-63
ذکایی، محمد سعید (1381)، «نظریه و روش در تحقیقات کیفی»، فصلنامه علوم اجتماعی، دوره 9، شماره 17، بهار 81، صص 41-69
روجک، کریس (1390)، مطالعات فرهنگی، ترجمه دکتر پرویز علوی، تهران، انتشاران ثانیه
 ریترز، جورج (1385)، نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، انتشارات علمی
ریترز، جورج (1385)، نظریه جامعهشناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، انتشارات علمی
زندوکیلی، سارا (1390)، تحلیل کارکردهای عکسهای شخصی کاربران در شبکههای اجتماعی مجازی، پایان‍نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده هنرهای تجسمی دانشگاه تهران
شهابی، محمود (1389)، صنعت-فرهنگ ظاهرآرایی و زیباسازی بدن در ایران، ناشر پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
صادقی فسایی، سهیلا (1384)، «چالش فمینیسم با مادری»، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، شماره 28، تابستان 84، صص 19-43
فرشباف، ساحل (1389)، بازنمایی زیست جهان زنان در فضای وبلاگی، پایان‍نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
فریدان، بتی (1394)، رازورزی زنانه، ترجمه فاطمه صادقی، تهران، نشر نگاه معاصر
فلیک، اووه (1387)، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه هادی جلیلی، تهران نشر نی
کلیگز، مری (1388)، درسنامهی نظریه‌ی ادبی، ترجمه: جلال سخنور، الهه دهنوی، سعید سبزیان، نشر اختران
گیشنیزجانی. گلناز، راودراد. اعظم (1396)، «گونه‌شناسی الگوهای بازنمایی بدن رسانه‌ای کاربران ایرانی در شبکه اجتماعی اینستاگرام»، فصلنامه مطالعات رسانههای نوین، شماره 10، تابستان 96، صص 259-304
لاجوردی، هاله (1384)، «نظریه‍های زندگی روزمره»، فصلنامه مطالعات جامعهشناختی، شماره 26، زمستان 84، صص 123-140
لال، جیمز (1379)، رسانهها، ارتباطات و فرهنگ، رهیافتی جهانی، ترجمه مجید نکودست، تهران، نشر ایران
مهدی زاده. سیدمحمد، اتابک. محمد (1395)، «استفاده از شبکه‌های اجتماعی و شکل‌گیری فرهنگ جوانی در جوانان تهرانی کاربر فیس بوک»، فصلنامه مطالعات فرهنگ ارتباطات، سال هفدهم، شماره 66، تابستان 95، صص 103-138
نصیری، بهاره (1394)، «نگره‍ای بر چالش‍های سایبر فمینیسم از فن‍آوری‍های نوین اطلاعاتی»، فصلنامه مطالعات رسانهای، دوره 10، شماره 29، تابستان 94، صص 123-139
واتزر، ماری آلیس، رید، ایولین، هنسن، جوزف (1381)، آرایش، مد و بهره کشی از زنان، ترجمه: افشنگ مقصودی، نشر گل آذین
وبلن، تورستین (1386)، نظریه طبقه تنآسا، ترجمه فرهنگ ارشاد، نشر نی
هاید، شیبلی_جانت (1387)، روانشناسی زنان، ترجمه اکرم خمسه، نشر آگه
Berger. Arthur Asa, (2016), “O Brave New World: The Dark Side of Cyberspace “, Cyberspace Policy Studies, January 2017، Volume.1, Issue.1, Pp 19-35
 Braun, Virginia & Clarke, Victoria. (2006), “Using thematic analysis in psychology”, Qualitative Research in Psychology, Vol. 3, No. 2, Pp 77-101.
Castells, Manuel (2007). "Communication, Power and Counter-power in the Network Society". International Journal of Communication, Vol. 1, 2007, Pp 238- 266
Consalvo. Gloria (2002), cyberfeminism. Encyclopedia of new media, SAGE Publications
Ennis, Linda Rose. (2014), intensive mothering: the cultural contradictions of modern motherhood, Demeter press, Torento
Featherston, Mike, (1993), Consumer culture and Postmodernism, SAGE Publications Ltd
Fridle, Erika, (1994), In the eye of the storm: women in post-revolutionary Iran, edited by Mahnaz Afkhami and Erika Friedl London; New York: I.B. Tauris Publishers.151-167 Pp
Synnott, Anthony, (1990), “Truth and goodness, mirrors and masks – part 1: sociology of the beauty and the face”, British journal of sociology, Vol. 40, No. 4, pp. 607-636
Turkle, Sherry. (1996), “Who Are We”. In Trend David (ed), (2001), Reading Digital Culture, Oxford: Black Well
Watson. James,Hill. Anne, (2012). Dictionary of Media and Communication Studies, eighth edition, Bloomsbury academic
Woodward, Kathryn (1997), Identity and Difference: Cultura, Media and Identity, London: SAGE Publications Ltd.
https://gs.statcounter.com/social-media-stats/all/iran