نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی، پژوهشگر سازمان صداوسیما، تهران، ایران.

چکیده

رسانه ها، بویژه شبکه های تلویزیونی در قالب برنامه های متعدد مخصوصا سریال های تلویزیونی همواره درصدد هستند تا الگوهای مختلف سبک زندگی را ترویج نمایند. در این تحقیق، شبکه‌های ماهواره ای من و تو و جم به عنوان مهم‌ترین شبکه‌ها با کارکرد ترویج سبک زندگی انتخاب و با روش تحلیل محتوای کمی و با بهره گیری از آزمون کای اسکوئر الگوی ارائه شده در آنها تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، در شبکه‌های مورد مطالعه، در قلمرو موضوعی فرد و خانواده، فرهنگی، اجتماعی و دینی شبکه «من و تو» به ترتیب با فراوانی 300، 1103، 256 و 38 بیشتر از شبکه جم به به تولید و پخش برنامه پرداخته است. شبکه‌های مورد بررسی بیشترین تولیدات خود را به حوزه فرهنگی و کمترین را به حوزه دینی اختصاص داده‌اند. به طوری که «الگوی خرید و مصرف» و «اوقات فراغت» از مولفه های سبک زندگی در حوزه فرهنگی، به ترتیب دارای بالاترین درصد فراوانی هستند و مقوله ی «پوشش و آرایش» دارای بالاترین میزان فراوانی است. در قلمرو موضوعات فرهنگی مولفه‌های تنوع طلبی، سرگرمی و تفریح بیش از دیگر مولفه‌های سبک زندگی در امر برنامه سازی دارای اهمیت است. این برنامه ها به ارائه الگوهای مدرن غربی در مدیریت خرید و مصرف فرد و جامعه با تاکید بر اشاعه نوع و میزان پوشش و آرایش، تشویق و ترغیب مخاطبان (به ویژه زنان) به عریانی و پوشش‌های نیمه عریان می پردازند که نشان دهنده تلاش این شبکه ها برای اشاعه عریانی در جامعه ایران به عنوان الگوی صحیح سبک زندگی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Models of the Lifestyle Propounded by Persian-Language Satellite Television Channels: A Case Study on Manoto TV and Gem TV

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohamad Mahdizadeh Taleshi 1
  • Seyed Mohammad reza Khoshrou 2

1 Associate Professor, Department of Communication, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.

2 PhD Student in Communication Sciences, Allameh Tabatabai University, Researcher, Radio and Television Organization, Tehran, Iran.

چکیده [English]

For many years, western countries have been attempting to offer western lifestyle as the correct model of life to people from all over the world, including Iran. Of the 32 satellite entertainment channels specifically aimed at promoting a particular lifestyle, Manoto TV and Gem TV, as the most important, popular, and influential channels with an entertainment and recreation function in promoting western lifestyle in societies, were analyzed using quantitative content analysis and the chi-squared test. According to the results, Manoto TV produced programs dealing with individual, family, cultural, social, and religious domains more than Gem TV, with the frequency of 300, 1103, 256, and 38, respectively. Among these domains, the majority of productions were related to the cultural domain, whereas religious programs ranked the last. "Shopping and consumption patterns" and "leisure" ranked first in the cultural lifestyle domain, with "clothing and makeup" showing the highest frequency. In the cultural domain, diversity, entertainment, and recreation were more important than other lifestyle components in program production. Presentation of western models in the purchasing and consumption management of individuals and society, with an emphasis on determining the type and extent of clothing and makeup, has encouraged the female audience to be nude or semi-nude, demonstrating the western media's efforts to promote nude and semi-nude clothing in the Iranian society as the correct lifestyle.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Role Model
  • Lifestyle
  • Satellite TV Channel
  • Manoto TV
  • Gem TV
  • Entertainment
منابع
آقا رجبی، ریحانه و محمدرضا رسولی. (1394) تحلیل محتوای الگوهای سبک زندگی در شبکه «من و تو» (با تأکید بر برنامه من و تو پلاس). فصلنامه مطالعات ماهواره و رسانه‌های جدید. تابستان و پاییز. سال سوم، شماره 12 و 13. صص 53-89.
پاینده، حسین. (1385). نقد ادبی و مطالعات فرهنگی: قرائتی نقادانه از آگهی‌های تجاری در تلویزیون ایران. تهران: روزنگار.
تاجیک اسماعیلی، سمیه و رقیه لطیفی. (1395) نقش تماشای سریال‌های ماهواره‌ای بر فرهنگ عمومی. مطالعات علوم اجتماعی ایران، سال سیزدهم، شماره 50.
توسلی، غلام عباس. (1373). نظریه‌های جامعه‌شناسی. تهران: سمت.
خادمیان، طلیعه. (1388). سبک زندگی و مصرف فرهنگی: مطالعه‌ای در حوزه جامعه‌شناسی فرهنگی و دیباچه‌ای بر سبک زندگی فرهنگی ایرانیان. تهران: انتشارات جهان کتاب.
خانی، کاظم و علیرضا سلاجقه. (1398) بررسی نقش شبکه ماهواره‌ای «من و تو» در تغییر سبک زندگی (موردمطالعه: شهروندان 20 تا 35 سال غرب استان تهران). فصلنامه علمی دانش انتظامی غرب استان تهران. پاییز، دوره ششم. شماره 23. صص 2-20.
خوانچه‌سپهر، شیرزاد و عرفان ناصری. (1388). «نقش بازنمایی رسانه‌ای الگوهای مصرف در شکل‌گیری نگرش‌ها و رفتارهای مصرفی مخاطبان». فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی. بهار 1389. شماره 61. مرکز تحقیقات و مطالعات صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران. صص 147-119
رفیع پور، فرامرز. (1378). وسایل ارتباط‌جمعی و تغییر ارزش‌های اجتماعی. تهران: افرا.
رفیع‌پور، فرامرز. 1397. آناتومی جامعه. تهران: شرکت سهامی انتشار.
سخایی، ایوب، گلچین، مسعود و علیرضا افشانی. (1391) مطالعه میزان و نوع استفاده از شبکه‌های ماهواره‌ای فارسیزبان و مناسبات خانوادگی در بین شهروندان تهرانی. فصلنامه مطالعات راهبردی زنان. تابستان، سال چهاردهم، شماره 56.
سرمد، زهره، عباس بازرگان، الهه حجازی. (1376). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: آگه.
عزیزی، محبوبه و نورالدین رضوی زاده. (1386). بررسی تأثیر مصرف رسانه‌ها بر سبک زندگی ساکنان تهران. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
علیزاده، رسول و جعفر حسین پور و رضا عبدالرحمانی. (1397) بررسی تأثیر برنامه‌های شبکه‌های ماهواره‌ای فارسیزبان بر ازهم‌گسیختگی خانواده (موردمطالعه شهر تهران). فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی. تابستان، سال 9، شماره 35. صص 155-190.
علیزاده، عبدالرحمن و محمد فتحی‌نیا. (1386). «سبک زندگی طبقات اجتماعی در سریالهای خانوادگی تلویزیون». فصلنامه پژوهش‍های ارتباطی. زمستان. شماره 52. مرکز تحقیقات و مطالعات صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران. صص 114-83.
فاضلی، محمد. (1382). مصرف و سبک زندگی. تهران: انتشارات صبح صادق.
قادیان انارمرزی، فاطمه و فرحناز مصطفوی کهنگی. (1397) تأثیر شبکه‌های ماهواره‌ای بر سبک زندگی جوانان (مطالعه موردی: جوانان شهر بابلسر). مجله دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی. شهریور. سال اول شماره 4. صص 43-59.
گیدنز، آنتونی. (1387). تجدد و تشخص. ترجمه ناصر موفقیان تهران: نشر نی.
لطفی، کیوان. (1390). بازنمایی الگوهای سبک زندگی در سریال‌های تلویزیونی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم اجتماعی. دانشگاه علامه طباطبایی. تهران.
محمد پور، احمد. (1390). روش تحقیق کیفی ضد روش (مراحل و رویه‌های عملی در روش‌شناسی کیفی). ج 2 تهران: جامعه شناسان.
محمدپور، سارا و فرهاد عابدینی بین کلائی. (1397). بررسی نقش شبکه ماهواره‌ای جم بر فرهنگ جوانان. فصلنامه پژوهش اجتماعی. زمستان. دوره 10. شماره 41. صص 99-118.
مرادی، حجت‌الله و تیلان شعبان. (1398) «تأثیر شبکه تلویزیونی ماهواره‌ای برنهاد خانواده و راهکارهای مقابله». مطالعات دفاعی استراتژیک، دوره 17، شماره 78.
واندربرگ، فردریک. (1386). جامعه‌شناسی جرج زیمل. ترجمه عبدالحسین نیک گهر. تهران: توتیا.
هاشمیان فر، ع و خدایی، ه (1394) تحلیل محتوای سریال‌های ماهواره در ارائه الگوی نقش به زنان و کاهش امنیت خانواده‌ها. پژوهش‌نامه نظم و امنیت انتظامی، سال اول، شماره 4.
یاقوتی، هدا و امید بهرامیان. (1395) رابطه استفاده از شبکه‌های ماهواره‌ای فارسیزبان و پای بندی به هویت فرهنگی در زنان شهر تهران. فصلنامه مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان. بهار، سال 14، شماره 1، صص 187-216.
یاوری، بهنام و سیاوش صلواتیان. (1396) شناسایی و طبقه‌بندی آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی ناشی از مصرف سریال‌های ماهواره‌ای با استفاده از روش فراترکیب. فصلنامه راهبرد فرهنگ. پاییز، شماره 39.
Bell, David & Joanne Hollows. (2006). Historicizing Lifestyle: Mediating Taste, Consumption and Identity from 1900s to 1970s. London: Ashgate.
Jensen, Pia Majbritt. (2007). Television Format Adaption in A Trans- National Perspective. Thesis for PhD: Aarhus University of Denmark.
Lewis, Tania & Fran Martin. (2010). "Learning Modernity: Lifestyle Advice Television in Australia, Taiwan and Singapore". Asian Journal of Communication. Vol 20. No 3. pp. 318-336.
Smith, Angela. (2010). "Lifestyle Television Programmes and the Construction of the Expert Host". European Journal of Cultural Studies. Vol 13. No 2. pp. 191-205.
Torbati, Yeganeh, (2012, April 18).  London TV channel dips a toe into Iran culture war. Retrieved from: https://www.reuters.com/ article/entertainment-us-britain-iran-tv/london-tv-channel-dips-a-toe-into-iran-culture-war-idUSBRE83H0QD20120418