نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 مدیریت رسانه، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران

2 گروه تعاون و رفاه اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

شایعه و تأثیر آن بر زندگی اجتماعی انسان‌ها همواره مورد توجه و مهم بوده است. در سالیان اخبر و با گسترش فضای مجازی، شرایط برای انتشار شایعه، تسهیل شده است. پژوهش حاضر به واکاوی روایت جوانان شهر یزد از شیوع شایعه در فضای مجازی پرداخته است. روش این مطالعه، کیفی و از نوع نظریه زمینه‌ای بود. جامعه هدف پژوهش، جوانان شهر یزد بودند که 24 نفر از آنها به صورت هدفمند انتخاب و با استفاده از مصاحبه، مورد مطالعه قرار گرفتند و برای تحلیل آنها از کدگذاری باز، محوری و گزینشی استفاده شد. مبتنی بر مصاحبه‌های صورت گرفته با جوانان، 43 مفهوم، 20 مقوله اول، 14 مقوله دوم، 5 مقوله هسته (شیوع شایعه، باوربه شایعه، باورپذیری شایعه، تقویت شایعه و تضعیف شایعه) و پدیده «لبه تیغ کژکارکرد خبری در فضای مجازی» برساخته شد که فضای پارادوکس‌‌گونه و به اصطلاح دو لبه‌ی کارکرد و کژکارکرد اطلاعاتی در فضای مجازی را نشان می‌دهد. نتایج بیانگر نگاه منفی جوانان به فضای مجازی و اخبار منتشر شده در این بستر بود و بهترین راهکار برای کاهش اثرگذاری شایعات و انتشار آن‌ها را آگاه‌سازی و ارتقای سواد رسانه‌ای مخاطبان می‌دانند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Razor's Edge of the News Malfunction in Cyberspace: The Narrative of the Yazdian Youth about the Spread of Rumors in Cyberspace

نویسندگان [English]

  • SeyedHesam Gheblezade 1
  • SeyedAlireza Afshani 2
  • Hossein Eslami 1

1 Yazd Islamic Azad University, Yazd

2 Social Welfare Department, Social Sciences Faculty, Yazd University, Yazd, Iran

چکیده [English]

Rumor and its impact on human social life have always been important. In recent years, with the expansion of cyberspace, the conditions for spreading rumors have been facilitated. This study has analyzed the narrative of the Yazdian youth from the prevalence of rumors in cyberspace. This study was qualitative research and performed according to grounded theory. The participants were the youth of Yazd, 24 of them were purposefully selected and studied through interviews, and open, axial, and selective coding was used to analyze them. Based on interviews with young people, 43 concepts, 20 first categories, 14-second categories, 5 core categories (rumor prevalence, rumor belief, rumor credibility, rumor enhancement, and rumor attenuation), and the phenomenon of "The razor's edge of the news malfunction in cyberspace" is constructed. It turned out that shows paradoxical space and so-called two edges of function and malfunction information in cyberspace. The results showed the negative view of young people on cyberspace and news published in this context, and the best way to reduce the impact of rumors and their dissemination is to inform and promote media literacy of the audience.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rumor
  • Cyberspace
  • Youth
  • News
  • Credibility
آذرشین، سیدامیر و تاجیک‌اسماعیلی، سمیه (1396). بررسی میزان باورپذیری پدیده «شایعه» در پیام‌رسان‌های موبایلی بین مردم شهرستان اهواز با تأکید بر نقش «رسانه ملی»، مطالعات فرهنگ ارتباطات، 40: 94-65.
آزادی، محمدحسین؛ ساعی، محمدحسین و البرز دعوتی، ‌هادی (1398). «تفاوت‌های خبر جعلی و شایعه از منظر اسناد علمی، کارشناسان و نظریه‌پردازان ژورنالیسم، خبر و علوم ارتباطات». مطالعات میانرشتها‌‌ی ارتباطات و رسانه، شماره 3: 11-37.
آلپرت، جی. دبلیو و پستمن، لئو (1374). روان‌شناسی شایعه، ترجمه ساعد دبستانی، چاپ دوم، تهران: مرکز پژوهش و سنجش افکار.
امیری، نجات (1396). «تحلیل فضای شبکه‌های اجتماعی بر اساس مدل swot»، راهبرد اجتماعی فرهنگی، شماره 17:35-7.
جان‌پرور، محسن و حیدری‌متصلت، طهمورث (1395). «آسیب‌شناسی فضای مجازی بر امنیت اجتماعی»، نظم و امنیت اجتماعی، سال چهارم، شماره 3: 39-56.
خانیکی، هادی و خجیر، یوسف (1397). نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در توسعه جامعه مدنی ایران، مطالعات فرهنگ-ارتباطات، سال 19، شماره 44: 71-97.
رهبر، مصطفی و گوهریان، الهام (1396). «بررسی میزان پایبندی مطبوعات ایران به عینی‌گرایی، مطالعه تطبیقی روزنامه‌های همشهری، ایران و جام‌ جم»، فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره 47: 240-215.
سلیمانی‌پور، صادق (۱۳۹7). چالش‌های کاربران یک شبکه‌ی اجتماعی مجازی. اولین همایش منطقه‌ای پژوهشها و راهکارهای نوین در مدیریت IT.
شمس، مرتضی و فرقانی، محمدمهدی (1397). «شبکه‌های اجتماعی مجازی و تولید شایعات در انتخاباتِ سیاسی (مطالعه موردی: شبکه اجتماعی اینستاگرام)»،  رسانه‌های دیداری و شنیداری، شماره 28: 120-95.
صلواتیان، سیاوش، علی اکبرزاده آرانی، مصیب و ناصری طاهری، عباس (1397). «مطالعه تطبیقی عملکردِ رسانه‌های جمعی در جریان‌سازی رسانه‌های اجتماعی از خبرِ فوت مرتضی پاشایی»، مطالعات رسانه‌های نوین، شماره 15: 216-179.
عباس‌پور، مریم (1397). شایعه‌پراکنی در شبکههای اجتماعی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مهندسی کامپیوترگرایش نرم‌افزار، مؤسسه آموزش عالی لیان بوشهر، بوشهر.
مولایی، محمدمهدی (1391). «شبکه‌های اجتماعی آنلاین و گسترش سبک زندگی جهان‌وطنانه»، جامعه اطلاعاتی، شماره 22: 38-51.
جعفریان‌یسار، حمید؛ خدایاری، ناهید و حسن‌زاده، لیلا (1395). آسیب‌شناسی فضای مجازی و خانواده، مطالعات روان‌شناسی و علوم تربیتی، شماره 4: 24-15.
.