نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روانشناسی تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی تهران، ایران.

2 دانشجوی دکترای روانشناسی تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

3 دکترای روانشناسی تربیتی، مشاور و مدیر مرکز مشاوره خانواده آموزش و پرورش شهرستان خرم‎آباد،. لرستان، ایران

4 کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف مقایسه‎ی ویژگی‎های روانشناختی دانش‎آموزان درگیر در فضای مجازی و دانش‎آموزان معمولی در دانش‎آموزان دوره‌ی متوسطه اول و دوم در شهرستان پلدختر انجام شده است. این پژوهش مبتنی بر روش علی- مقایسه‎ای بود. جامعه‌ی آماری پژوهش حاضر شامل کلیه‌ی دانش‎آموزان مدارس دوره متوسطه‌ی شهرستان پلدختر در سال 97-96 برابر با 3990 نفر بود. بر اساس جدول کرجسی و مورگان، 350 نفر (175 دختر و 175 پسر) به عنوان نمونه در نظر گرفته شد. افراد نمونه بر اساس روش نمونه‌گیری تصادفی چندمرحله‌ای انتخاب شدند. پرسشنامه عشق به یادگیری مک‌فارلن (2003)، شادکامی آکسفورد (1989)، عزّت‌نفس روزنبرگ، جهت‌گیری زندگی شییر و کارور (1994)، انگیزش پیشرفت هرمنس (1970) و مهارت‌های خودتنظیمی بوفارد و همکاران (1995) مورد استفاده قرار گرفت. داده‌های بدست‌آمده با استفاده از نرم‌افزار SPSS21 تحلیل شدند. تحلیل داده‌ها نشان داد که دانش‎آموزان درگیر در فضای مجازی به طور معناداری، عشق به یادگیری، شادکامی و انگیزش پیشرفت تحصیلی کمتر، عملکرد تحصیلی ضعیف‌تر، عزّت‎نفس پایین‌تر و جهت‌گیری زندگی بدبینانه‌تر نشان دادند و تنها در استفاده از مهارت‌های خودتنظیمی با دانش‎آموزان معمولی تفاوت معنادار نداشتند. یافته‌های بدست‌آمده از این پژوهش حاکی از این است که غرق شدن دانش‎آموزان در فضای مجازی از جنبه‌های گوناگون می‌تواند زمینه‌ی آسیب رساندن به نوجوانان، به عنوان فراگیران دانش، را موجب گردد؛ که این آسیب در وهله‌ی نخست می‌تواند جنبه عاطفی داشته و عشق به یادگیری، شادمانی، عزت‌نفس و خوش‌بینی در نوجوانان را به عنوان سازه‌های اساسی رشد مورد هجوم قرار دهد و در وهله‌یی بعد، افت تحصیلی و عملکرد تحصیلی نامناسب را به دنبال داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparing the psychological characteristics of high school students involved in cyberspace and ordinary student’s

نویسندگان [English]

  • Kamran sheivandi 1
  • fazlollah hasanvand 2
  • maryam abdolahi moghadam 3
  • mahmood Koshki 4

1 Assistant Professor, Faculty of Psychology and Education, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran

2 Ph.D. Student, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran

3 PhD of Educational Psycology. Manager of counseling center in Khorramabad

4 Master of educational psychology, Kharazmi university, Tehran, Iran

چکیده [English]

The present study aims to compare the psychological characteristics of high school students involved in cyberspace and ordinary students. The statistical population of this study included all students of high school schools in Poldokhtar city in 2017-2018, which was about 3990. According to Krejcie and Morgan's table, 350 people (175 girls and 175 boys) were selected as samples based on the multi-stage sampling method. McFarlane's love of learning questionnaire (2003), Oxford Happiness (1989), Rosenberg's self-esteem, shearer and carver Life Orientation (1995), Herman's achievement Motivation (1970), and Self-Regulatory Skills of Buffard et al (1995) were used. Data were analyzed using SPSS21 software. Data analysis showed that students involved in cyberspace, significantly, have less love of learning, happiness, academic achievement motivation and poorer academic performance, lower self-esteem and at last, their life orientation was more pessimistic, but there is no significant difference between the two groups in the use of self-regulatory skills. The findings of this study suggest that the drowning of students in cyberspace from various aspects can lead to harm to them as learners of knowledge. This damage can at first, be emotional and it will attack the love of learning, happiness, self-esteem, and positive life orientation in adolescents. Next, it can lead to academic failure and inappropriate academic performance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Love to Learning
  • Selfsteem
  • Happiness
  • Achievement Motivation
  • Life Orientation
  • Selfregulation
اسمعیلیزاده، وحیده. (1395). بررسی آسیبهای اجتماعی فضای سایبری (اینترنت) در خانواده. فصلنامه دانش انتظامی ایلام. شماره 17، صص 93-79.
اکبری، بهمن. (1386). روایی و اعتبار آزمون انگیزش پیشرفت هرمنس بر روی دانش‎آموزان دوره متوسطه استان گیلان. فصلنامه پژوهش در برنامه‎ریزی درسی، دوره 21، شماره 16، صص 115 – 97.
انسرودی، الناز؛ حسینیان، سیمین؛ صالحی، فاطمه؛ مؤمنی، فرشته. (1393). رابطه بین اعتیاد به اینترنت با تعارض نوجوان با والدین، حمایت اجتماعی ادراک‌شده چندبعدی و شادکامی. فصلنامه خانواده و پژوهش، شماره 20، صص 95 – 75.
آرین، مهدیه؛ اوغازیان، محمدباقر؛ امینی، زکیه؛ خسروی پور، آرمین؛ عباس‎زاده، فهیمه. (1397). بررسی ارتباط بین استفاده از شبکه‌های اجتماعی و اعتیاد به اینترنت با انگیزش تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بجنورد. نشریه آموزش پرستاری، دوره 7، شماره 2، صص 68 -61.
بحرانی، محمود. (1388). بررسی روایی و پایایی پرسشنامه انگیزش تحصیلی هارتر. فصلنامهی مطالعات روان‎شناختی. دوره 5، شماره 1، صص 72 - 51.
بشرپور، سجاد؛ دشتی، نقی؛ عطادخت، اکبر. (1395). مقایسه خودتنظیمی، خودبیانگری و خودشیفتگی دانشجویان معتاد و غیر معتاد به شبکههای اجتماعی مجازی. مجله‎ی علمی سلامت و مراقبت، جلد 18، شماره 3، صص 257-248.
محبی، سیروس؛ ازگ، محسن و حدادی، محمد. (1395). تأثیر فضای مجازی بر کاهش احساس امنیت عمومی در جامعه (مطالعه موردی: نرم‌افزارهای ارتباطی فضای مجازی). مجله دانش امنیتی، شماره 5، صص 122 – 97.
پاسلارزاده، لادن. (1396). بررسی نقش اعتیاد به فناوری اطلاعات بر راهبردهای خودتنظیمی و پیشرفت دانشآموزان شهر بندرعباس. مطالعات روان‌شناسی و علوم تربیتی، شماره 15، صص 104 – 89.
پاک‎نژاد، حمیدرضا. (1395). آیا استفاده بیش‌ازحد از تلگرام ممکن است منجر به طلاق شود؟ مطالعه موردی. مجله علوم پزشکی رازی، جلد 23، شماره 15، صص 81-77.
پورمیرزایی، مریم؛ عسکریزاده، قاسم. (1396). پیش‌بینی اعتیاد به اینترنت، به‌عنوان عاملی تأثیرگذار بر عملکرد تحصیلی، بر اساس تیپ شخصیتی D و سبک‌های شوخ‌طبعی در دانشجویان پزشکی. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، جلد 17، شماره 1، صص 10-1.
ترشکی، احسان؛ بیرانوند، رضا؛ مهرانفرد، شهرزاد؛ ماژین، صادق؛ پلارک، فردوس؛ مدملی، یعقوب؛ داودی، سعید؛ نجاریان، مهیار. (1396). بررسی رابطه اعتیاد به اینترنت با احساس شادکامی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی دزفول. نشریه پژوهش پرستاری ایران، جلد 12، شماره 1، صص 28 -23.
حسینی، فریده؛ الماسی، آمنه. (1394). بررسی نقش عزّتنفس و احساس تنهایی در اعتیاد به فیس‌بوک در دانشجویان. فرهنگ در دانشگاه اسلامی، جلد 16، شماره 5، صص 406 – 386.
خدیوی، اسدالله؛ وکیلی مفاخری، افسانه. (1390). رابطه بین انگیزه پیشرفت، منبع کنترل، خودپنداره و پیشرفت تحصیلی دانش‎آموزان سال اول متوسطه نواحی پنجگانه تبریز. مجله علوم تربیتی. شماره 13، صص 66 – 45.
دهقانیسانیج، اقدس. (1392). نقش اینترنت و ماهواره در بروز آسیب‎های اجتماعی مرتبط با خانواده. مجموعه مقالات اولین کنگره علوم تربیتی و آسیبهای اجتماعی، نورآباد ممسنی.
ذاکری، مرتضی. (1394). بررسی رابطه اعتیاد به فضای مجازی با انگیزه پیشرفت تحصیلی دانش‎آموزان پسر مقطع متوسطه شهرستان تالش. اولین همایش روان‌شناسی، علوم تربیتی و آسیب‎شناسی جامعه، تهران.
رجبی، غلامرضا؛ بهلول، نسرین. (1386). سنجش پایایی و روایی مقیاس عزتنفس روزنبرگ دانشجویان سال اول دانشگاه شهید چمران. پژوهش‎های تربیتی و روان‎شناختی. شماره 8، صص 48 – 33.
رستگار، سمانه؛ عبدالهی، محمدحسین؛ شاهقلیان، مهناز. (1393). اعتیاد به اینترنت، صمیمیت اجتماعی و شادکامی در دانشجویان. روان‌شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، سال 11، شماره 42، صص 168-157.
رشیدی کوچی، فریده؛ نجفی، محمود؛ محمدیفر، محمدعلی. (1396). نقش سرمایه‎های روان‎شناختی مثبت و عملکرد خانواده در پیشبینی شادکامی در دانش‎آموزان دبیرستانی. پژوهش‎نامه روان‌شناسی مثبت، شماره 3، پیاپی 7، صص 95 – 80.
روحانی، فضیله؛ تاری، سعیده. (1390). بررسی میزان اعتیاد به اینترنت و رابطه آن با انگیزه تحصیلی و رشد اجتماعی دانش‎آموزان دوره متوسطه استان مازندران. مجله فن‎آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، سال 2، شماره 2، صص 34-20.
علی‎آبادی، خدیجه؛ رجبیان، مریم؛ درتاج، فریبا. (1396). بررسی رابطه بین میزان استفاده از شبکه‎های اجتماعی مجازی و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی در دانش‎آموزان. مجله راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، جلد 10، شماره 5، صص 345-357.
علی‎پور، احمد؛ نوربالا، احمدعلی؛ اژه‌ای، جواد؛ مطیعیان، حسین. (1379). رابطه شادکامی و عملکرد ایمنی. مجله روان‎‏شناسی، شماره 15، صص 230 – 219.
کدیور، پروین. (1380). بررسی سهم باورهای خودکارآمدی، خودگردانی، هوش و پیشرفت دانش‎آموزان به‌منظور الگویی برای یادگیری بهینه. مجله علوم تربیتی روان‎‌شناسی، دوره 4، شماره 12، صص 50-38.
گنجی، بی‎نظیر؛ توکلی، سمیرا؛ بنیاسدی، فائزه؛ اسدی، سکینه. (1395). بررسی رابطه بین اعتیاد به اینترنت و اشتیاق تحصیلی دانشجویان. دو ماهنامه راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، جلد 9، شماره 2، صص 155-150.
گودرزی، محمدعلی. (1380). روایی و پایایی مقیاس نومیدی بک در گروهی از دانشجویان دانشگاه شیراز، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره 17، شماره 1، صص 40-32.
محمدی، مهدی؛ کشاورزی، فهیمه؛ ناصری جهرمی، رضا؛ راسخ جهرمی، اطهر. (1394). الگوی علی عشق به یادگیری، نیاز به یادگیری، شوق به جستجو و نوآوری جهانی دانشجویان پزشکی. مجله گامهای نو در آموزش پزشکی. دوره 12، شماره 5، صص 700-692.
محمدی، مهدی؛ ناصری‌جهرمی، رضا؛ کشاورزی، فهیمه؛ راسخ‌جهرمی، اطهر. (1394). بررسی رابطه بین عشق به یادگیری با نوآوری جهانی در دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی. مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی یزد، دوره 10، شماره 2، صص 183-174.
محمودیان، حسن؛ صفری، هادی؛ هاشمزاده واعظ، حسین و میرمحمدتبار، سید عبدالله؛ رضوانیفر، شیرین. (1394). بررسی رابطه جهتگیری زندگی و اهداف پیشرفت با رضایت از زندگی دانشجویان. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، دوره 11، شماره 25، صص 140-125.
نوروزی، مجتبی؛ کاظمی، ابوالفضل؛ شاهمرادی، سیده فاطمه. (1395). راهکارهای تربیت دینی در فضای مجازی با تأکید بر آموزه قرآن و سیره رضوی. راهکارهای تربیت دینی در فضای مجازی. دوره 5، شماره 19، صص 210-178.
هادی‎نژاد، حسن؛ زارعی، فاطمه. (1388). پایایی، اعتبار و هنجاریابی پرسشنامه شادکامی آکسفورد. مجله پژوهش‎های روان‎شناختی، دوره 12، شماره 1، صص 77 – 62.
Akbari, M. (2017). Metacognitions or distress intolerance: the mediating role in the relationship between emotional dysregulatiion and problematic internet use. Addictive behaviors Reports. 6, 128-133.
Argyle, M., Martin, M., & Grossland J. (1989). Happiness as a function of personality in: JP Forgas and JM Innes (eds). Recent advances in social psychology: An international perspective. North Holland: Elsevier Science Publisher.
Barnes, S. J. & Pressey, A. D. (2013). Caught in the web? addictive behavior in cyberspace and the role of goal – orientation. Technological forecasting & Social change.
Bayrami, M., Hasanloo, H., & Moslemifar, M. (2012). Happiness and willingness to communicate in three attachment styles: a study on college students. 4th world conference on educational sciences February 2012 Barcelona, Spain: Procedia- social and behavioral sciences. 46, 294-298.
Boyd, D., & Ellison, N. (2007). Social network sites: definition, history and scholarship. Journal of Computer- Mediated Communication. 133, 210 - 230.
Castellani, V., Perinelli, E., Gerbino, M., & Caprara, G.V. (2016). Positive orientation and interpersonal styles. Personality and Individual Differences. 98, 229 – 234.
Cheung, C. Chiu, P.Y. & Lee, M. (2010). Online social networks: why do students use facebook? Computers in Human behavior, 27 (4), 1337-1343.
Galatzer-Levy, I., & Bonanno, G. A. (2014). Predicting the course and consequence of depression trajectories in response to Heart Attack. Optimism and Death, 25 (12), 2177-2188.
Jin, C.H. (2017). Self- concepts in cyber censorship awareness and privacy risk perceptions: what do cyber asylum- seekers have? Computers in Human Behavior. 10, 1-39.
Mahmoodi, M. H., Kalantari, B., & Ghaslani, R. (2014). Self-Regulated Learning (SRL), Motivation and Language Achievement of Iranian EFL Learners. Part of special issue: Proceedings of the International Conference on Current Trends in ELT: Procedia - Social and Behavioral Sciences. 98, 1062 – 1068.
Maleki, E.J. (2016). Real people, virtual places, and the spaces in between. Socio-Economic Planning Sciences. 10, 1-33.
Marino, C., Vieno, A., Moss, A., Caselli, G., Nikcevic, A., Spada, M. (2016). Personality, motives and metacognitions as predictors of problematic facebook use in university students. Personality and Individual Differences, 101, 70 -77.
Mitchell, M. E., Lebow, J. R., Uribe, R., Grathouse, H., & Shoger, W. (2011). Internet use, happiness, social support and introversion: a more fine grained analysis of person variables and internet activity. Computers in Human behavior. 27, 1857 – 1861.
Salaway, G., Caruso, J. B. & Nelson, M. R. (2008). The ECAR study of undergraduate students and information technology. Boulder, EDU cause Center for Applied Research.
Spada, M., Langston, B., Nikcevic, A., Moneta, G. B. (2008). The role of metacognitions in problematic internet use. Computers in Human behavior. 24, 2325 – 2335.
Stephens, N. M., Fryberg, S. A., Markus, H. R., Johnson, C. S., & Covarrubias, R. (2012). Unseen disadvantage: how American universities focus on independence undermines the academic performance of first generation college students. Personality and Social Psychology, 102, 1178-1197.
Suknaisith, A., Wongwanich, S., Piromsombat, C. (2014). Development of teacher performance in educational measurements and evaluation through self-monitoring strategies. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 116, 1683 – 1688.
Terri, L. & Towner, C. (2011). Facebook and education: a classroom connection? in Charles Wankel (ED). Educating Educators with Social Media, 1(5), 33-57.
Zhang, Y., Qin, X., & Ren, P. (2018). Adolescents academic engagement mediates the association between internet addiction and academic achievement: the moderating effect of classroom achievement norm. Computers in human behavior. 10, 1-22.